نام پژوهشگر: علیاکبر دهنوخلجی
خاطره عبدی حسن حدادزاده
در این پایان نامه دو کمپلکس پلی پیریدیلی تک هسته ای از مس(ii) با فرمول های [cu(tptz)cl2]∙2h2o و [cu(tptz)2](pf6)2∙ch3cn که در آنها tptz لیگاند 2، 4، 6- تریس(2- پیریدیل)-1، 3، 5- تری آزین است، سنتز و به کمک آنالیز عنصری، طیف سنجی های ft-ir و uv-vis شناسایی شده است. ساختار حالت جامد هر دو کمپلکس با کریستالوگرافی اشعه- x تک بلور تعیین شد. بلورهای سبز رنگ کمپلکس [cu(tptz)cl2] با روش نفوذ اتر به درون محلول متانولی این کمپلکس تهیه شد. مس(ii) در این کمپلکس پنج کوئوردینه است و لیگاند tptz به صورت کی لیت سه دندانه، ازطریق یک اتم نیتروژن تری آزینی و دو اتم نیتروژن پیریدیلی، به فلز کوئوردینه شده است. طیف ft-ir این کمپلکس نشان می دهد که ارتعاشات کششی c=c و c=n در tptz کوئوردینه شده نسبت به tptz آزاد به سمت فرکانس های بیشتر جابجا شده است. طیف الکترونی این ترکیب نیز در حلال متانول ثبت شد. جذب های قوی مشاهده شده در ناحیه فرابنفش مربوط به انتقالات درون لیگاندی است و جذب ضعیفی که در ناحیه مرئی ظاهر می شود از نوع انتقال d-d است. آنالیز عنصری و شمای ortep کمپلکس [cu(tptz)cl2] نشان می دهد که این ترکیب به همراه دو مولکول آب متبلور شده است. بلورهای سبز رنگ کمپلکس [cu(tptz)2](pf6)2 که در برابر هوا پایدار هستند، با تبخیر آرام محلول استونیتریل/تولوئن این ترکیب تشکیل شد.tptz در این کمپلکس نیز به صورت سه دندانه به مس(ii) کوئوردینه شده است. آرایش هندسی cun6 از نوع هشت وجهی فشرده شده است که پیوندهای cu–n کوتاهتر در موقعیت محوری قرار دارند. این ویژگی انحراف z-in را در دمای k90 برای این کمپلکس نشان می دهد. پیشنهاد شده است که کوتاهتر بودن طول پیوندهای cu–ntriazine در مقایسه با پیوندهای cu–npyridylبه دلیل قوی تر بودن خصلت π- پذیرندگی حلقه تری آزینی است. شمای ortep و آنالیز عنصری این کمپلکس نیز وجود یک مولکول استونیتریل را به عنوان حلال تبلور در ساختار بلوری آن نشان می دهد. وجود شبکه ای از پیوند های هیدروژنی بین اتم های هیدروژن حلقه های پیریدیلی و اتم های f آنیون های pf6¯ باعث پایداری ساختار بلوری کمپلکس شده است. در طیف ft-ir کمپلکس [cu(tptz)2](pf6)2 جذبی قوی وتیز در فرکانس cm-1839 مشاهده می شود که مربوط به (p–f)υ است. نوارهای جذبی قوی در ناحیه فرابنفش طیف الکترونی این کمپلکس از نوع انتقالات درون لیگاندی و جذب ضعیف در ناحیه مرئی مربوط به انتقال d-d یون مس(ii) است. همچنین اثر کاتالیزوری مس(ii) در هیدرولیز tptz بررسی شد. هیدرولیز محلول آبی کمپلکس [cu(tptz)cl2]∙2h2o، پلیمر کوئوردیناسیون [cu(bpca)cl]n را تولید می کندکه bpca لیگاند بیس(2-پیریدیل کربونیل)آمیدو است. این کمپلکس به کمک آنالیز عنصری، طیف سنجی های ft-ir و uv-vis و کریستالوگرافی اشعه- x شناسایی شد. ساختار بلوری این کمپلکس نشان می دهد که کمپلکس [cu(bpca)cl]n یک پلیمر کوئوردیناسیون تک بعدی است و یون های پنج کوئوردینه مس (ii)در ساختار آن آرایش هرم مربعی انحراف یافته را دارند. بررسی دقیق الگوی انباشتگی کمپلکس، وجود بر هم کنش های غیر کووالانسی از نوعc–h•••o را در شبکه بلوری تأیید میکند. همچنین در طیف ft-ir این کمپلکس نوار قوی در cm-11716 مشاهده می شود که مربوط به ارتعاش کششی گروه کربونیل لیگاند bpca است. بررسی کیفی سینتیک واکنش هیدرولیزtptz در محلول آبی کمپلکس [cu(tptz)cl2] به وسیله طیف سنجی uv-vis در ناحیه میدان لیگاند، یک نقطه ایزوبستیک را نشان داد. وجود این نقطه ایزوبستیک نشان می دهد که غلظت حدواسط(های) تشکیل شده در این واکنش ثابت است (هستند).