اخلاق از دیر باز مورد توجّه بشر بوده ؛ زیرا ،آن را راهی برای رسیدن به سعادت خویش یافته است . اندرزها و تعالیم اخلاقی، همواره جزو مفاهیم برجسته ی شعر بوده و شعرا ،تلاش زیادی برای نشر فضایل اخلاقی داشته و هر یک به شیوه و روش خاص خود بدان پرداخته اند. سنایی و مولوی از جمله ی این شعرا هستند که نقد و مقایسه ی اخلاق ،در دو اثر حدیقه الحقیقه و مثنوی موضوع این پژوهش است. اساس نظام اخلاقی سنایی بر پایه ی دین استوار است . وی راه رسیدن به مرتبه ی کمال را گذر از جادّه ی شریعت می داند . اخلاق مورد نظر مولانا ،علی رغم پایبندی به شریعت و اصول دین احمدی ، تا حدود زیادی وام گرفته از اندیشه های صوفیانه است. او با رویکردی عرفانی به مباحث اخلاقی می پردازد.سنایی برای طی کردن طریق سعادت ،چراغ عقل را برمی افروزد و علم و عمل را ارج می نهد و مولانا ضمن به رسمیّت شناختن عقل و علم ، عشق و دستگیری پیر طریقت را نردبان صعود می داند . در این تحقیق، ابتدا به بررسی اجمالی زندگی و آثار سنایی و مولوی پرداخته شده است،سپس جایگاه سنایی و مولوی در عرصه ی شعر فارسی بررسی شده و از تأثیر و تأثّرهای این دو شاعر از یکدیگر و پیشگامی سنایی در عرصه ی شعر عرفانی و سرآمدی مولوی در این حوزه سخن به میان آمده و در ادامه نقد ادبی و شیوه های مختلف آن بررسی شده است. تعریف اخلاق ،هدف، اهمّیّت و ضرورت آن و مکاتب اخلاقی جهان و امتیازهای مکتب اخلاقی اسلام از دیگر موضوعات مطرح شده در این تحقیق است همچنین به بررسی ارتباط اخلاق با علم ، سیاست ،دین و عرفان و بیان تفاوت ها و شباهت های اخلاق عابدانه و عارفانه پرداخته شده است . بررسی نظام وتعالیم اخلاقی سنایی و مولوی و تحلیل رذایل و فضایل مطرح شده، در این دو اثر از اساسی ترین مباحث این پژوهش است .در پایان روش های تربیت اخلاقی در حدیقه و مثنوی بررسی و مقایسه شده است .