تنش شوری همواره یکی از مهمترین جدی ترین تهدید ها برای افزایش عملکرد گیاهان به ویژه گندم نان به عنوان یکی از مهمترین منابع مواد غذایی مردم جهان، می باشد. اطلاع از نحوه توارث صفات عملکرد و اجزای عملکرد یکی از مهمتریناولین اصول اصلاح برای مقابله دستیابی به ارقام متحملبا به تنش شوری در گندم است. در این تحقیق به منظور مطالعه عمل ژن بر روی عملکرد و اجزای عملکرد، هفت رقم ایرانی گندم نان ایرانی شامل فلات، بم، قدس، روشن، ارگ، کویر و پیشتاز به همراه نتاج حاصل از تلاقی دی آلل کامل، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط نرمال و تنش شوری در سال 1393 در مزرعه مرکز ملی شوری ایران در استان یزد کاشته شد. با در نظر گرفتن تمام فرضیات برای صفات مختلف گندم، تجزیه مرکب به روش هیمن-جینکز انجام گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که آثار ساده جز افزایشی (a) و اثر متقابل a × محیط برای تمامی صفات شامل عملکرد، وزن زیست توده، تعداد پنجه، طول سنبله، طول پدانکل، ارتفاع گیاه و وزن صد دانه اثرات ساده جز افزایشی (a) و اثر متقابل a× محیط معنی دار بود. همچنین اثر ساده b3 که معادل ترکیب پذیری خصوصی در روش 1 دی آلل است و اثر متقابل آن با محیط، برای همه صفات معنی دار بود. معنی داری این دو جز بیانگر نقش مهم اثرات افزایشی و غالبیت در توارث صفات بود. به طور کلی در بیشتر صفات مورد مطالعه در این تحقیق، نوع ژن های کنترل کننده و رفتار ژنتیکی، ظرفیت ژن های غالب و مغلوب والدین، اثرات مادری، اثرات افزایشی و اثرات غالبیت از محیط نرمال به تنش شوری متفاوت بود. برآورد وراثت پذیری عمومی بالا و همچنین وراثت پذیری خصوصی متوسط و بالا برای صفات مورد مطالعه، حاکی از امیدبخش بودن مواد ژنتیکی مورد مطالعه، برای اصلاح و بهبود صفات در شرایط نرمال و همچنین تحمل به تنش شوری بود. لذا امکان انتخاب و گزینش ژنوتیپ های متحمل برای بهبود و مقابله با تنش شوری در ارقام ایرانی گندمنانمورد استفاده در این بررسی وجود داشتدارد. رقم روشن بهترین والد ترکیب شونده برای صفات عملکرد، وزن زیست توده و تعداد پنجه بود.

برای معرفی ژنوتیپ های اصلاحی جدید، نیاز به انجام آزمایشات ناحیه ای عملکرد در چند منطقه و چند سال است. برای رسیدن به این هدف، آزمایشات ناحیه ای عملکرد همه ساله در سراسر دنیا برای محصولات زراعی عمده انجام می گیرند تا بتوان ژنوتیپ های برتر مناطق مورد نظر را شناسایی نمود. در اکثر این آزمایشات اثر متقابل ژنوتیپ و محیط مشاهده شده و نیاز است که از ماهیت آن درک مناسبی حاصل شود. برای درک ماهیت اثر متقابل ژنوتیپ و محیط روش های گوناگونی وجود دارد که در مجموع در سه رهیافت کلی قرار می گیرند. رهیافت اول شامل روش های تک متغیره پارامتری و رهیافت دوم شامل روش های تک متغیره ناپارامتری می باشند. در حالیکه روش های تک متغیره اعم از پارامتری و ناپارامتری تلاش دارند تا اثر متقابل ژنوتیپ و محیط را در یک یا دو آماره توصیف نمایند، هدف رهیافت سوم (روش های چند متغیره) شناسایی جنبه چندبعدی اثر متقابل ژنوتیپ و محیط بوده و سعی دارد تا از این بعد اطلاعات بیشتری را بدست آورد. کشت گیاه جو بصورت مدرن و به عنوان یک محصول مهم در سراسر دنیا و بویژه در خاور میانه و ایران انجام می شود. جو یک از چهار غله مهم کشور و یکی از محصولاتی است که نقش اساسی را در اقتصاد ایران می تواند داشته باشد. این گیاه دارای مصارف انسانی، دامی و حتی درمانی می باشد. در این تحقیق پایداری ژنوتیپ های مختلف جو با استفاده از روش های گوناگون تجزیه پایداری بررسی گردید. 20 ژنوتیپ امیدبخش در آزمایشات ناحیه ای عملکرد در 8 منطقه و به مدت 2 سال زراعی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی مورد بررسی قرار گرفت. در ایستگاه منطقه تبریز و اردبیل آزمایشات به مدت 1 سال زراعی انجام شد. نتایج تجزیه مرکب داده ها نشان داد که اثر محیط و اثر متقابل ژنوتیپ و محیط در تظاهر عملکرد ژنوتیپ ها تاثیر گذار بوده اند. نتایج بیشتر روش های تجزیه پایداری ژنوتیپ شماره 11 را به عنوان ژنوتیپ برتر و پایدار و ژنوتیپ 12 را به عنوان ژنوتیپ ناپایدار شناسایی نمودند. با استفاده از آماره های انحراف از رگرسیون تای و rs کنگ و آماره low فاکس و amge مدل ammi ژنوتیپ 11 رتبه نخست پایداری را دارا شد و با استفاده از روش های پارامتری تک متغیره نیز رتبه دوم تا سوم را دارا شد و ژنوتیپ های 18 و 16 در رتبه دوم و سوم پایداری قرار گرفتند. همچنین با استفاده از روش های چند متغیره ژنوتیپ 17 به مکان اراک و جلگه رخ، ژنوتیپ 3 به مکان کرج و ژنوتیپ 7 به مکان مشهد پایداری خصوصی بالایی نشان دادند. نتایج تجزیه به مولفه های اصلی که برای بررسی ارتباط بین پارامترهای مختلف پایداری بود، مفاهیم پایداری زراعی (دینامیک) و پایداری بیولوژیکی (استاتیک) را در مورد پارامترهای مختلف پایداری مشخص نمود.