به منظور مطالعه اثر کود فسفره (در قالب کود دامی)، باکتری های تسهیل کننده جذب فسفر و تراکم کاشت بر روی تولید بذر یونجه چند ساله (رقم نیکشهری) آزمایشی به صورت طرح کرت های دوبار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال 1386 انجام شد. عامل فسفر در 4 سطح (0، 30، 60 و 90 کیلوگرم فسفر در هکتار) در کرت های اصلی، باکتری های تسهیل کننده جذب فسفر (سودوموناس) در 3 سطح (بدون باکتری، باکتری سویه شماره 9 و باکتری سویه شماره 41) در کرت های فرعی و عامل تراکم کاشت در 3 سطح (2، 6 و 10 کیلوگرم در هکتار) در کرت های فرعی فرعی قرار گرفتند. بعد از مرحله تشکیل بذر و تکمیل رشد فیزیولوژی گیاهان صفات عملکرد بذر، وزن هزار دانه، شاخص برداشت، عملکرد علوفه خشک، تعداد غلاف در بوته و … اندازه گیری شد. تیمارهای 60 و 90 کیلوگرم فسفر در هکتار بیشترین مقدار وزن هزار دانه و عملکرد علوفه خشک را تولید نمودند ولی با توجه به عدم وجود تفاوت معنی دار بین این دو تیمار به نظر می رسد که به لحاظ اقتصادی و زیست محیطی تیمار 60 کیلوگرم فسفر در هکتار از این لحاظ حائز اهمیت بیشتری می باشد. استفاده از باکتری های b 41 در خصوص صفات عملکرد بذر، وزن هزار دانه و عملکرد علوفه خشک از کارایی بیشتری نسبت به باکتری b 9 برخوردار بود. شایان ذکر است که باکتری b41 در شرایط کمبود فسفر در خاک از کارایی بهتری نسبت به b9 برخوردار می باشد. علی رغم اینکه تفاوت معنی داری به لحاظ وزن هزاردانه بین دو تیمار d 6 و d 10 مشاهده نگردید مقدار بذر تولیدی در تیمار d6 به طور معنی داری بیشتر از d10 بود. این مسئله علی رغم وجود شاخص برداشت بیشتر در d10 نسبت به d6 همچنان d6 را به عنوان تیمار برتر حفظ می نماید زیرا ضمن تولید مجموعه عملکرد بذر بیشتر این تیمار علوفه خشک تولیدی در آن نیز بهتر از d10 بود به همین لحاظ به نظر می رسد که از دیدگاه اقتصادی بهتر است از تیمار d6 به عنوان تراکم بهینه برای تولید بذر استفاده گردد. بنابراین با توجه به مجموعه صفات اندازه گیری شده و تیمارهای اعمال شده در این پروژه به نظر می رسد که استفاده از مجموعه تیمارهای d6، b41 و p 60 می تواند اهداف طرح را در تامین عملکرد بذر، علوفه خشک و همچنین بذر هزار دانه یونجه تامین نماید.