نام پژوهشگر: الهام صادقزاده
الهام صادق زاده فاطمه رهبری زاده
شیوه های مرسوم درمان سرطان بر ریشه کن کردن سلول های توموری، از طریق شیمی درمانی و رادیوتراپی، و فعال سازی سیستم ایمنی برای از بین بردن سلول های توموری تاکید دارد. با آنکه این شیوه های درمانی در برخی سرطان ها پاسخ خوبی داشته است، لازم است درمان های اختصاصی تری برای بیمارانی که به درمان های معمول پاسخ نمی دهند، ابداع شود. به علاوه باید از آسیب بافت های نرمال، که به دنبال درمان های معمول ایجاد می شود، پیشگیری کرد. درمان های هدفمند با داروهای شیمیایی یا ژن های کشنده ی سلول رویکردی جدید در درمان سرطان است. در درمان با ژن های کشنده ی سلول، ژن کدکننده ی یکی از پروتئین های مسیرهای آپوپتوز به محل تومور تحویل داده می شود. مهم ترین مشکل در این راه اطمینان یافتن از فعال شدن این ژن در محل تومور است. به همین منظور یا باید از عناصر تنظیمی وابسته به ریزمحیط تومور استفاده کرد یا ژن را به طریق هدفمند وارد سلول های توموری کرد. انتقال هدفمند داروها و ژن ها با تولید آنتی بادی در آزمایشگاه محقق شد. آنتی بادی های تک دومنی به طور طبیعی بخشی از ایمنی هومورال شتر است و به دلیل اندازه ی نانومتری به نانوبادی معروفند. در این تحقیق با استفاده از panning یک کتابخانه ی ایمن شتری موفق به جدا کردن یک نانوبادی اختصاصی علیه muc1 شدیم. یافتن مارکرهای سلولی که فقط برروی سلول های سرطانی بیان شود، قدم بعدی در هدفمند کردن حامل های ژن درمانی است. مارکرهای متعددی با کاربردهای درمانی و تشخیصی وجود دارند. muc1 یکی از این تومورمارکرها است که در سرطان های سلول های اپیتلیال (سینه، کولون و ...) بیان بالایی دارد، و می توان از آن به عنوان یک مولکول هدفگیری بر سطح سلول های توموری استفاده کرد. انتخاب حامل دارو یا ژن مشکل دیگری در انتقال هدفمند آنها است. وکتورهای ویروسی سال ها است برای انتقال ژن به کار رفته اند اما به دلیل برخی نگرانی ها از نظر سلامت بیماران، وکتورهای غیرویروسی بیشتر مورد توجه قرار گرفتند. در میان حامل های غیرویروسی، پلی اتیلن ایمین (pei) بیشترین کاربرد را داشته است. بار سطحی مثبت بالای این پلیمر به راحتی ژن ها را، با داشتن زنجیره ی فسفات، مجتمع می کند. البته داشتن بار مثبت سطحی استفاده از این حامل را در موجود زنده غیرممکن می سازد، چون این نانوحامل ها به سرعت از جریان خون پاک می شوند. پوشاندن این پلی پلکس ها با یک پلیمر خنثی، مثل پلی اتیلن گلیکول (peg)، باعث کاهش شناسایی این ذرات توسط سیستم رتیکولواندوتلیال می شود و مدت گردش پلی پلکس ها را در جریان خون افزایش می دهد. در این تحقیق ما از نانوذرات حاوی سازه ی ژنی hre/ere – pmuc1 – tbid و نانوذرات pei – peg هدفمند شده با نانوبادی آنتی muc1 استفاده کردیم و نانوذره ی حاصل در شش رده ی سلولی سرطانی و نرمال تست شد. نتایج به دست آمده نشان می دهد نانوذره ی حاصل توانایی بسیار خوبی در هدایت سازه ی hre/ere – pmuc1 – tbid (سازه ی حاوی ژن کشنده ی سلول با هدایت رونویسی) به سلول های سرطانی دارد به گونه ای که بیان ژن کشنده در سلول های نرمال دیده نشد.