یکی از مکاتب اخلاقی ـ عرفانی شیعه که مورد توجه و استقبال علمای زیادی قرار گرفته مکتب مرحوم آخوند ملاحسینقلی همدانی می‏باشد. از آنجا که ساختار نظام‏مند و منسجمی برای این طریق? اخلاقی ـ عرفانی تدوین نشده است، این نوشته در صدد بررسی و تنظیم این روش سیر و سلوکی است. هدف اصلی این مکتب شریعت‏مدار، رسیدن به «توحید» است با اهتمام ورزیدن بر دو امر اساسی «مراقبه» و «معرفت نفس». مراقبه یعنی غافل نشدن از حضور حضرت حق در مراتب و درجات مختلف. این نظام سلوکی، بهترین راهِ رسیدن به معرفت و توحید را سیر و حرکت در «نفْس» یعنی «معرفت نفس» می‏داند. به عبارتی دیگر سالکِ راه حق، با قدم نهادن در معرفت نفس، سه عالَمِ طبیعت، مثال و عقل را پشت سر گذاشته و وارد عوالم توحید می‏شود؛ یعنی به توحید افعالی، صفاتی، أسمائی و ذاتی رسیده و در نهایت فانی در حضرت حق می‏گردد.