نام پژوهشگر: فاطمه خادمی عراقی

تصویر زن در نگاره های متاثر از ادبیات و متون حماسی ایران
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده هنر و معماری 1393
  فاطمه خادمی عراقی   سید محمد فدوی

این پژوهش با هدف گرد آوری و بررسی نقش زن در نگاره های متأثر از ادبیات و متون حماسی ایران و مطالعه ی پیشینه، خاستگاه و عوامل ظهور این مضمون صورت گرفت. همچنین شناخت عوامل موثر بر نامتعارف بودن و کمبود این نگاره ها و بررسی ویژگیهای تصویری این آثار و ویژگیهای نقش زن در نگاره های حماسی از اهداف این پژوهش بوده است. بدین منظور ابتدا ادبیات حماسی ، تعاریف حماسه ، ویژگیها و خصوصیات حماسه و متونی که زن در آنها حماسه آفرینی کرده است را معرفی نموده و مورد مطالعه قرار دادیم. سپس به مطالعه پیشینه کاربرد نقش زن پهلوان در متون و نگاره های حماسی و با توجه به آثار بر جای مانده از دوران کهن هنر ایران پرداختیم و عوامل ظهور مضمون پهلوان بانو را از نظر تاریخی و اساطیری و آیینی مورد بررسی قرار دادیم و یکی از مهمترین عوامل ظهور این مضمون نامتعارف را استمرار و تکرار ویژگیهای تصویری ایزد بانوانِ دوران زن- مادر سالاری یافتیم. در ادامه پس از جمع آوری نگاره هایی با مضمون زن پهلوان از میان ابتدایی ترین آثار نگارگری ایران تا به امروز و با تأکید بر نگاره های شاهنامه فردوسی، به بررسی ویژگیهای تصویری متفاوت نگاره های حماسی و نقش زن در این نگاره ها پرداختیم. در پایان به دلیل اهمیت مضمون حماسه و کمبود نگاره هایی با مضمون پهلوانی زنان، به عوامل موثر بر کمبود و نا متعارف بودن این مضمون پرداختیم و این عوامل را از منظر اجتماعی و فرهنگی، بیولوژیکی و زیست شناختی و تأثیرات فرهنگی و اعتقادی اقوام مهاجم و پیروز بر ایران مورد بررسی قرار دادیم و در میان عوامل موثر، تأثیرات اجتماعی که شامل کلیشه ها و قالبهای اجتماعی و فرهنگ مرد سالاری و... میشود، به عنوان مهمترین عامل بازدارنده و موثر شناخته شدند.