مطالعات و مشاهدات مقدماتی از منطقه 12 حکایت از این امر داشت که این منطقه و خاصه ناحیه 1، علی رغم برخورداری از ویژگی هایی همچون قدمت و ارزش تاریخی، واقع شدن در مرکز ثقل ارتباطات درون شهری و در برگرفتن بخش عمده ای از تجارت شهر، از یکسو، تحولات کالبدی آن چندان متوازن نبوده است. و از سوی دیگر، سرانه اغلب کاربری های عمده متناسب با جمعیت موجود در منطقه نیست و برخی از کاربری های عمده همچون مراکز فرهنگی , ورزشی , فضای سبز و غیره در دامنه ای متفاوت و ناهمگون استقرار داشته و متناسب با نیاز ساکنان نبوده و این امر سبب عدم تحقق اصل عدالت در دسترسی تمامی شهروندان به فضاهای مورد نیاز شده است. لذا تحقیق حاضر به بررسی تحولات ساختار کالبدی و عملکردی در دوره های مختلف، جایگاه ناحیه 1 منطقه 12 در ارتقای هویت تاریخی و فرهنگی منطقه و گستره شهر تهران، شناسایی عوامل موثر در انحطاط و فرسودگی بخش مرکزی، بررسی عملکرد فرا منطقه ای و فرا شهری ناحیه مذکور پرداخته و به منظور بررسی مسائل توسعه منطقه و فراهم آوردن زمینه های لازم برای تهیه برنامه ها و طرح های هدایت و کنترل در نحوه توزیع کاربری های اراضی، بر محور ارتقای کیفیت محیط شهری و زندگی مردم تاکید شده است و برای دستیابی به این اهداف نیز از روش کتابخانه ای و اسناد و مطالعات میدانی در قالب مشاهدات فردی بهره گرفته شده است. در پایان این پژوهش سعی بر آن بوده تا از طریق تحلیل نقشه های کاربری اراضی شهری ناحیه 1 منطقه 12 شهرداری تهران، ضمن بررسی تحولات کالبدی ناحیه, به تحلیل کمی و کیفی وضعیت موجود کاربری ها پرداخته شود و براساس نتایج حاصل، راهکارهای مناسب ارائه شود. واژگان کلیدی: تحولات کالبدی، کاربری اراضی، مرکز تاریخی، منطقه 12، ناحیه 1