چکیده: بی نظمی دندانی یکی از مشکلات شایع که در طی تکامل دندانی-صورتی است. برای تشخیص جامع و طرح درمان این مساله، ارزیابی فضا ضروری است. این کار میتواند مستقیما بر روی کست های گچی انجام شود و یا میتوان این کار را بر روی مدل های مجازی توسط نرم افزارهای رایانه ای انجام داد. کست های گچی مشکلات متعددی از قبیل شکنندگی ، نیاز به فضا برای ذخیره سازی و مشکل در بازسازی وانتقال اطلاعات دارند اما در مقابل مدل های مجازی نیازی به فضای اضافی برای انبار کردن ندارد، خطر شکستن این مدل ها وجود ندارد و می تواند در ساخت اپلاینسهایی که به کمک کامپیوتر تهیه می شوند نیز مورد استفاده قرار گیرند. هدف این مطالعه ارزیابی کارایی دو روش دستی و دیجیتال در آنالیز فضا و ابعاد قوس دندانی است. مواد و روش ها: 30 کست گچی از بیماران مراجعه کننده به بخش تخصصی دانشکده دندانپزشکی دانشگاه شاهد انتخاب شدند. آنالیز فضا و اندازه گیری های خطی توسط دو مشاهده گر روی کست های گچی با روش سنتی به وسیله کالیپر دیجیتال انجام شد سپس کست های گچی اسکن شدند و آنالیز فضا واندازه گیری های خطی روی مدل های دیجیتال نیز توسط ایشان با نرم افزار maestro انجام شد. نتایج به دست آمده توسط مشاهده گرها در مورد عرض بین کانینی و عرض بین مولری و فضای در دسترس و فضای مورد نیاز ، در روش دیجیتال و در روش دستی توسط paired t test آنالیز شد. نتایج: میانگین فضای در دسترس مشاهده گر اول برای روش دستی70.27(±7.18) و برای روش دیجیتال 70.48(±7.20).، میانگین فضای مورد نیاز مشاهده گر اول برای روش دستی(±6.97) 71.57 و برای روش دیجیتال71.74(±6.96) ، میانگین عرض بین مولری مشاهده گر اول برای روش دستی ( 45.14(±5.83 و برای روش دیجیتال45.31(±5.75) ، میانگین عرض بین کانینی مشاهده گر اول برای روش دستی 29.55(±5.14) و برای روش دیجیتال 29.59(±5.14)بود. میانگین فضای در دسترس مشاهده گر دوم برای روش دستی70.27(±7.18) و برای روش دیجیتال 70.53 (±7.19) ، میانگین فضای مورد نیاز مشاهده گر دوم برای روش دستی(±6.97) 71.57 و برای روش دیجیتال71.80 (±6.94) ، میانگین عرض بین مولری مشاهده گر دوم برای روش دستی ( 45.14(±5.83 و برای روش دیجیتال45.35 (±5.82) ، میانگین عرض بین کانینی مشاهده گر دوم برای روش دستی (29.55(±5.14 و برای روش دیجیتال ( 29.60 (±5.14بود. پس از ارزیابی نتایج بین دو مشاهده گر نفاوت معنی داری مشاهده نشد ولی بین دو روش ارزیابی فضا تفاوت از لحاظ آماری معنی دار بود. نتیجه گیری: بین روش دستی و دیجیتال برای آنالیز فضا و اندازه گیری های خطی از لحاظ آماری تفاوت معنی دار وجود دارد ولی این میزان از نظر بالینی معنی دار نیست. کلید واژه: فضای در دستر س، فضای مورد نیاز ، عرض بین کانینی، عرض بین مولری