سرزمین ایران از دیرباز خاستگاه تمدن های بزرگ و کهن بوده است که پادشاهی ساسانیان یکی از آنها محسوب می شود. همان طور که می دانیم ایرانیان از تمدن های میان رودان، مصر، یونان و روم آگاهی داشته و بطبع از این تمدن­ها الهام گرفته و بر آنها نیز تأثیر گذاشته­­اند، این امر طبیعی است که در طی برخورد و کشمکش و جنگ و صلح بین این تمدن ها در طول تاریخ ما شاهد تحولات و دگرگونی های سیاسی، اجتماعی ،اقتصادی ،فرهنگی و مذهبی بوده ایم. همانطور که می دانیم در آغاز قرن سوم میلادی ما با این واقعیت مبنی بر انتقال قدرت سیاسی از حکومت اشکانیان به حکومت ساسانیان مواجه هستیم و حکومت ساسانیان که توسط اردشیر بابکان پایه گذاری شد و باعث به وجود آوردن ساختار جدیدی در­­­­­­­­­­کشور شد بطوریکه سیستم ملوک الطوایفی اشکانیان را برچید و باعث یکپارچگی و ایجاد تمرکز قدرت سیاسی و وحدت ملی در کشور گشت و برای پیشبرد اهداف خود از عنصر تأثیرگذار دین زردشتی سود جست، علاوه بر این نشانه هایی از پیوند و آمیزش میان دو عنصر مهم سیاست (حکومت و پادشاهی) و دین (مذهب و کیش زردشتی) را بویژه در آغاز حکومت ساسانیان شاهد می باشیم، بطوریکه در طول تاریخ اکثر فرمانروایان و پادشاهان برای اینکه از مقبولیت در میان توده مردم برخوردار شوند لذا در جهت کسب مشروعیت سیاسی و پادشاهی شان بر کشور و نفوذ سلطه خودشان بر مردمان آنجا از عنصر تأثیرگذار دین بهره می برده اند. از آنجائیکه ما از همان آغاز سلسله ساسانی شاهد تحولات و دگرگونی های شدید سیاسی و مذهبی را هستیم از این رو ،در این مبحث تلاش بر این شده است که به بررسی سیر تحولات سیاسی ـ مذهبی از زمان اردشیر ساسانی تا قبل از به قدرت رسیدن شاپور دوم پرداخته شود، در ادامه به دگرگونی های مذهبی از جمله ظهور مانی و ارائه دین خود به شاپور اول تا قتل وی در زمان پادشاهی بهرام دوم را شامل می شود.