نام پژوهشگر: فهیمه سرلک
فهیمه سرلک قاسم مختاری
علم نحو یکی از علوم بسیار گسترده در زبان عربی است. بزرگانی هستند که به این علم پرداخته اند و کتابها در زمینه علم نحو نگاشته اند. در علم نحو از چگونگی تشکیل جمله های عربی از کلمات و احکام اواخر آن کلمات از حیث اعراب و بناء بحث می شود. اختلافاتی که در نحو وجود دارد، برخاسته از دو مکتب بصره و کوفه است. خاستگاه علم نحو بصره بوده؛ آن گاه مکتب نحوی کوفه شکل گرفته و بنای نزاع با مکتب بصره را پایه گذاری کرد. هر یک از این دو مکتب قواعد و روش های مختص به خود را دارند. از جمله ویژگی مکتب بصره منضبط کردن قواعد نحو و آّسان ترکردن فراگیری آن قواعد بوده است؛ اما مکتب کوفه بیشتر به سماع و فاصله گرفتن از قیاس پرداخته است. بزرگانی که در این رساله به آنها اشاره شده «ابن عقیل، ابن یعیش و ابن الانباری» هستند که هر یک پیرو یکی از دو مکتب بصره و کوفه و دارای اشتراکات و افتراق هایی هستند و هر یک آثار و ویژگی های خاص خود را دارند؛ بنابراین، این امر فضای مناسبی را برای بررسی تطبیقی مضامین نحوی آنها فراهم کرده است. یکی از مباحث علم نحو «بحث منصوبات» است که در نحو عربی کاربرد وسیعی دارد و همچنین در بین نحویان از اهمیت زیادی برخوردار است. منصوبات در اسم بر نقش مفعولی در «مفعول به، مفعول معه، منادا و مستثنی» و قیدی در «مفعول مطلق، مفعول لأجله، مفعول فیه، حال و تمیز» دلالت می کند؛ بنابراین، به دلیل اهمیتی که دارد، در این رساله بحث منصوبات انتخاب شده و به نظراتی که نحویان در باب منصوبات بیان کرده اند اشاره شده است. دیگر این که می خواهیم بیان کنیم این سه نحوی «ابن عقیل، ابن یعیش و ابن الانباری» به کدام یک از دو مکتب بصره و کوفه گرایش دارند و برتری از آن کدامیک ازمکتب های فوق می باشد. دیگر این که بین این سه نحوی و دیگر نحویان در باب منصوبات چه اختلاف هایی وجود دارد. همچنین اهمیت نقش منصوبات را در علم نحو می یابیم .