همنشین همیشگی انسان در دنیا و آخرت عمل او است، به واسط? عمل است که انسان مسیر کمال و سعادت را می پیماید و به رشد و تعالی دست می یابد. لیکن با وجود تأکید فراوان دین مبین اسلام بر عمل، مسلمانان فرصت عمل کردن را به کرّات از دست می دهند و به آفت کوتاهی در عمل مبتلا هستند. در این پژوهش به روش کتابخانه ای و با محوریت نهج البلاغه و خانواد? حدیث آن، و به شیو? استنباط و تحلیل محتوا به عوامل موثر بر این مسأله و راهکارهای رفع آن پرداخته شده است. با محور قرار دادن کتاب نهج البلاغه، عوامل کوتاهی انسان در عمل شامل علتهای درونی و علتهای بیرونی هستند. عوامل درونی برخاسته از مسائل نفسانی، معنوی و اعتقادی فرد هستند که دو جنب? شخصیتی ـ رفتاری و معرفتی ـ اعتقادی را شامل می شوند. عواطف منفی، نابهنجاریهای شخصیتی و رفتاری، غفلت و توهمات باطل، صفات و خصوصیات پایداری را شکل می دهند که شخصیت و رفتار فرد را به سوی کاهلی در عمل سوق می دهند. همچنین کاستی های معرفتی مثل نشناختن هدف زندگی، حقوق و تکالیف، نعمتها و فرصتها، معیار عمل و مهمتر از همه بی معرفتی نسبت به ولی و حجت الهی، عوامل معرفتی ـ اعتقادی موثر بر کوتاهی انسان در عمل کردن هستند. عوامل بیرونی موثر بر این مسأله عوامل متعددی می باشند که در حوزه های اجتماعی، سیاسی ـ حکومتی، فرهنگی، اقتصادی، و جغرافیایی بررسی گشته اند. در بخش دیگر پایان نامه معلوم شده که کوتاهی انسان در عمل کردن هم بر زندگی فردی و اجتماعی او در این جهان، و هم بر زندگی آن جهانی وی تأثیر بسزایی دارد، و نتیج? نهایی عمل نکردن در دنیا، اندوه و حسرت، و خذلان و هلاکت در آخرت می باشد. در نهایت، با توجه به بیانات و سیر? امیرالمومنین(علیه السلام) می توان نتیجه گرفت که با اجرای راهکارهای اصلاح شخصیت و رفتار آدمی، عوامل قصور انسان در عمل را می توان درمان کرد. این پایان نامه روش اعطای بینش در دو حوز? معرفت افزایی و باور درمانی و همچنین روشهای عقل باروری و مرگ اندیشی را برای اصلاح شخصیت و روشهای بیان مهر و قهر، موعظه، تحریک غیرت دینی، توصیف و تصویرآفرینی، خودعاملی، فراگیری مهارتها با رویکرد دینی، و فرهنگ سازی را برای اصلاح رفتار آدمی از کتاب شریف نهج البلاغه استخراج کرده است.