نام پژوهشگر: فاطمه شکاری ماهونکی
فاطمه شکاری ماهونکی اکبر حسینی پور
فیتوپلاسماها گروهی از پروکاریوتهای غیر مارپیچی و بدون دیوارهی سلولیاند که در آوندهای آبکش گیاهان و همولنف حشرات وجود دارند. این موجودات تا به حال در شرایط in vitro کشت نشدهاند اما بر اساس توالیهای حفاظت شدهی آنها مشخص شده است که متعلق به رده مالیکوتها هستند و در جنس phytoplasma candidatus قرار گرفتند. برای بررسیهای عملی و مدیریت بیماریهای فیتوپلاسمایی لازم است فیتوپلاسماها در میزبانهای زنده نگهداری شوند. گیاه پروانش (catharanthus roseus) گیاهی است که میتواند فیتوپلاسماهای زیادی را به همراه داشته باشد و در نتیجه برای نگهداری فیتوپلاسماها استفاده میشود. نگهداری استرینهای فیتوپلاسمایی از طریق کشت بافت گیاهان آلوده به فیتوپلاسما، روش مفیدی برای حفظ و نگهداری یک مجموعهی زنده از استرینهای فیتوپلاسمایی برای بررسی تعامل بین میزبان و فیتوپلاسما است. در این بررسی نگهداری استرینهای فیتوپلاسمایی در بوتههای پروانش و نیز فیتوپلاسمای عامل بیماری جاروک در لیموترش (citrus aurantifolia) از طریق کشت بافت مطالعه شد. نمونههای گیاهی سالم و آلوده به فیتوپلاسمای پروانش از گلخانهی دانشکدهی کشاورزی دانشگاه شهید باهنر کرمان و نمونههای گیاهی سالم و آلوده به فیتوپلاسمای لیموترش از باغات لیموترش اطراف جیرفت جمعآوری شدند. نمونهها به قطعاتی با طول 5/0 تا 1 سانتیمتر با حداقل 2 جوانهی جانبی یا یک جوانهی انتهایی بریده شده و با محلول هیپوکلریت سدیم ضد عفونی سطحی شدند. ریزنمونههای گیاهی پروانش به محیط کشت جامد ms و ریزنمونههای گیاهی لیموترش به محیط جامد mt منتقل شدند. ریزنمونهها در اتاقک رشد با دمای 1 ± 25 درجه سانتی گراد، دورهی نوری 16 ساعت نور و 8 ساعت تاریکی و نور فلورسنت با شدت lux 3000 نگهداری شدند و بسته به نمونه با فواصل زمانی 4 الی 8 هفته یکبار واکشت میشدند. پس از مدتی در شاخسارههای حاصل از رویش بافتهای آلودهی پروانش و لیموترش بر روی محیط کشتهای مذکور علائم ریزبرگی، زردی، افزولش، کوتولگی و عدم تعادل در فاصلهی میانگرههای نمونههای آلوده نسبت به انواع سالم رشد کرده در محیطهای مشابه، مشاهده شد.جهت تأیید وجود فیتوپلاسماها از واکنش زنجیره ای پلیمراز و جفت آغازگرهای p3/p7 , p1/p7 استفاده شد. به وسیلهی این جفت آغازگرها، قطعات dnaای به طول 1830 و 320 جفت باز به ترتیب از ریزنمونههای آلوده به فیتوپلاسمای پروانش و لیموترش تکثیر گردید و حضور فیتوپلاسماها در این ریزنمونهها مشخص شد. از این ریزنمونهها میتوان جهت مطالعات تکمیلی فیتوپلاسما و تبادلات بین آزمایشگاهی استفاده کرد. با اطلاعات موجود این اولین تحقیق از نگهداری استرینهای فیتوپلاسمایی در گیاه پروانش و نیز حفظ فیتوپلاسمای عامل جاروک در شاخههای جوان لیموترش از طریق کشت بافت در ایران است.