جهان خلقت با قوانین و اصول لایتغیری که سنت¬الله نامیده می¬شود از سوی خداوند مدبر حکیم اداره می¬شود. تدبیر خداوند حکیم، چنان ظریف و پیچیده بر نظم موجود جهان جاری است که هر متفکری را به تحیر وا می¬دارد. تک تک موجودات، در پرتو هدایت ویژه¬ای که متناسب با هدف خلقت و مرتبه وجودی آن¬هاست، در حیطه سنن الهی دارای حدی از شعور و اختیار و مشغول حمد و ستایش وجود باری تعالی می¬باشند و تسلیم قوانین فراگیر الهی¬اند. رفتار هدایتی موجودات، چنان دقیق و هماهنگ با سایر مخلوقات، برنامه¬ریزی شده، که امروزه دانشمندان با الهام از آن¬ها، در صدد ایجاد سیستم¬های هوشمند و الگوریتمیک و حل مسائل پیچیده برآمده¬اند. قرآن کریم دستورالعمل¬های منطقی و ریاضیاتی رفتار زنبورعسل را وحی¬ای از جانب خداوند حکیم و شعور و رفتار مورچه و پرواز پرندگان را به-عنوان نشانه¬ای شگفت یاد می¬کند. امروزه الگوریتم¬های زنبورعسل، مورچه و پرواز پرندگان، در طراحی سیستم¬های هوشمند مورد استفاده قرار می¬گیرد. با توجه به اینکه در عصر حاضر، دانشمندان علوم طبیعی و متکلمین بر وجود نظم بسیار دقیق درون و برون مخلوقات، متفق-اند، به این نکته نیز پرداخته خواهد شد که آیا این نظم و الگوریتم پیچیده از ابتدا در کائنات جاری بوده و یا به¬صورت تصادفی با بوجود آمدن جهان، چنین نظمی یافته؟ و دیگر اینکه، این جریان منسجم و هماهنگ کنونی تا همیشه الگوریتمیک باقی خواهد ماند یا به سمت بی¬نظمی، کشیده خواهد شد؟ از آنجایی که در این نوشتار به بررسی و توصیف روابط و نظریات موجود پیرامون مفاهیم کلامی و تجربی نظم و قوانین و رفتار نظام¬مند موجودات پرداخته می¬شود، نوع تحقیق بنیادی و توصیفی است.