غایت عبارتست از کمال اخیری که فاعل در فعل خود متوجه آن است. منظور از طبیعت در این پژوهش، صورت نوعیه است. بر این اساس، عالم طبیعت، شاملِ افلاک، انسان، حیوان، نبات و جماد می‏شود. مسئله‏ی غایتمندی عالم طبیعت در میان فیلسوفان یونان و مسلمان نیز مطرح بوده است. ابن‏سینا در این مسئله به پیروی از ارسطو معتقد به نظریه‏ی طبع‏گرایی است؛ یعنی همه‏ی موجودات عالم طبیعت، دارای طبایعی هستند که به واسطه‏ی اقتضائات این طبایع، میل و حرکت به سمت غایات خود دارند. مبانی وی شامل معقول بودن نظام هستی، نظام فلکی، نقش عقل فعال، نظریه‏ی الاتفاقی لایدوم و ترکیب جسم از ماده، صورت جسمیه و صورت نوعیه است. ادلّه‏ی وی، حرکت در عالم و مسئله‏ی عنایت است. ملاصدرا در این مسئله معتقد است که همه‏ی موجودات عالم طبیعت، حرکت ذاتی و سیلان دائمی به سوی غایات خود دارند و غایت نهایی، ذات اقدس اله است. مبانی وی، اصالت وجود، تشکیک وجود و حرکت جوهری است. ادلّه‏ی وی مبتنی بر حرکت، شعور ذاتی موجودات به کمالاتشان و رابط دانستن وجودهای امکانی است. منکران هدفداری عالم طبیعت، اشکالاتی را در این زمینه مطرح کرده‏اند که ابن‏سینا و ملاصدرا، پاسخ در خور به آنها داده‏اند اما پاسخ دادن با تکیه بر مبانی ملاصدرا، متقن‏تر است. نظریه‏ی طبع‏گرایی و نظریه‏ی افلاک به روش بطلمیوسی، منسوخ اعلام شده است. غایتمندی عالم طبیعت با مسئله‏ی کون و فساد که اعتقاد اندیشمندان مشایی است، منافات دارد. نظریه‏ی ملاصدرا در مورد غایتمندی عالم طبیعت کمتر خدشه‏بردار است.