نیاز به وجود ضوابط و مقررات معماری و شهرسازی، قدمتی طولانی دارد و در طی دوران مختلف از زمان آغاز شهر نشینی، همواره به طرق متفاوت، مقرراتی جهت هماهنگی و یکپارچه نمودن و انسجام شهر ها وجود داشته اند. به جهت اهمیت حوزه مسکن در بحث طراحی معماری، این نیاز در بخش معماری مسکن بسیار پر اهمیت تر می باشد. سیر تحول قوانین و مقررات در این حوزه، نشان دهنده نیاز به تغییر و به روز رسانی ضوابط با توجه به تغییرات ساختاری می باشد. در این میان مطالعه و بررسی نمونه های مشابه و استفاده از تجارب کشور های پیشرفته جهان و شهر هایی با تجربه موفق در این زمینه، می تواند کمک شایانی به بهبود شرایط موجود و ارتقا کیفیت مسکن در شهر تهران و کمک به اعمال ضوابط باشد. از همین روی، در پژوهش حاضر، بعد از مطالعه سیر تحول ضوابط و مقررات شهر تهران از زمان پایتخت شدن این شهر، به مطالعه ضوابط معماری مسکن شهر تهران و روال های جاری در شهرداری تهران و مراحل اخذ مجوز و اعمال ضوابط پرداخته شده است. همچنین سه شهر بزرگ جهان از سه قاره مختلف، از میان لیستی از شهر های پیشرفته جهان به عنوان نمونه موردی انتخاب شد که شامل شهر های لندن، سنگاپور و سیدنی می باشد که ضوابط و مقررات معماری مسکن این شهر ها به دقت مطالعه شد. در این پژوهش، جهت تحلیل داده های به دست آمده و تحلیل ضوابط معماری مسکن شهر تهران، از مدل تحلیلی swot استفاده شده است. از مقایسه ضوابط موجود در 3 شهر مورد مطالعه و ضوابط مسکن شهر تهران، به ارزیابی وضع موجود ضوابط شهر تهران پرداخته شد و نقاط قوت و نقاط ضعف داخلی و فرصت ها و تهدید های ناشی از محیط خارجی ضوابط مسکن شهر تهران استخراج شدند. سپس به کمک نظر سنجی از کارشناسان و متخصصین این حوزه، به امتیاز دهی این فاکتور ها پرداخته شد. نتایج حاصل از این یافته ها، بیان گر وجود برتری نقاط قوت درون سیستمی نسبت به نقاط ضعف و وجود فرصت های محیطی بیشتر نسبت به تهدیدات محیط خارجی سیستم می باشد. در انتها نیز بر اساس ماتریس تحلیلی سوات و اهمیت هر گروه از استراتژی ها، راهبرد های مربوطه ارائه شدند که در این میان با توجه به شرایط موجود سیستم، راهبرد های تهاجمی از اهمیت بیشتری برخوردارند. دستاورد های پژوهش نشان می دهد که مهم ترین کاستی اسناد بالادستی موجود در ایران، عدم تمرکز بر فرایند طراحی است. از این روی، پژوهش به کارگیری الگو های شئ محور را پیشنهاد می نماید.