حذف انسان به عنوان اولین و مهم¬ترین منبع و عینیت شناخته شده در واقعیت اقتصادی از تحقیقات اقتصاد متعارف، مشکلات زیادی را فراروی انسان¬ها قرار داد. با ظهور تفکرات نهادی، تغییر نگرش نسبت به انسان، مبداء تفسیر پدیده¬ها را از رابطه بشر- طبیعت به رابطه بشر- بشر تغییر داد. در نتیجه این تغییر افراد بر اساس باورها و مدل¬های ذهنی اقدام به برقراری ارتباط با دیگر افراد و محیط پیرامون خود می¬کنند. لذا در این پژوهش با استفاده از مدل¬های ذهنی و بیان اهمیت آن در شکل گیری نظام باورهای افراد، مفهوم نهادها و ضرورت ایجاد آن ها به عنوان ثمره و نمود خارجی نظام باورها مورد بررسی قرار می گیرد. با استقرار این باورها در ذهن افراد، نظریه فراگیر انتخاب بشری و بر مبنای آن، نظریه عمومی کنش انسانی توضیح داده می شود. این نظریه را در قالب پراکسولوژی یعنی مطالعه رفتار انسان مطرح نموده و با توجه به خاستگاه کنش انسانی- که ذهن است- نقش ذهن انسان در تحقق کنش و ایجاد تغییرها در علوم انسانی بیان می شود و ایدئولوژی تسهیل¬کننده کنش ها و تغییرها معرفی می گردد و با عنایت به مفاهیم ذکر شده، در نهایت یک مدل پراکسولوژی ارائه می شود. پس از بیان اهمیت ایدئولوژی در چنین ساختاری، با بیان انواع ایدئولوژی، اسلام به عنوان گونه خاصی از آن معرفی می شود و با توجه به مقدمات ذکر شده درباره شکل گیری باورها در افراد و پتانسیل اسلام برای بیان اصول مکتب اتریش، نهادگرایی و پراکسولوژی، ساختار پراکسولوژی اسلامی منطبق با آموزه های قرآن بیان می گردد. در تبیین این ساختار از نقش فطرت انسانی و اهمیت آن در قالب «تفسیر انسان به انسان» کمک گرفته می شود.