نام پژوهشگر: خدیجه شاهبازی

بررسی تشبیه و استعاره در غزلیات سلیم تهرانی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه سیستان و بلوچستان - دانشکده ادبیات 1392
  خدیجه شاهبازی   محمود عباسی

سلیم تهرانی ،پس از صائب و کلیم،یکی از بهترین گویندگان طرز نو،مشهور به سبک هندی است. در حدود سال 1040به هند سفر نموده است.پس از چهارده سال زندگی در هند به کشمیر رفته و گوشه ای برای آرام گرفتن اختیار می کند.دو سـال بعد نیـز در کشمیر دار فانی را وداع می گوید.او از سخن سرایان قادر و مضمون یاب طرز نو مشهور به سبک هندی اسـت اگـرچـه کـم گـوسـت امـا پاکیزه گفتار است و بسیار رنگین سخن و از میان شاعران گذشته به خواجه حافظ و از معاصران به نظیری نیشابوری معتقد است. شـعـرمـعمـولا دارای زیبایی های ادبی خصوصا تخیل است اما بسامد آن در اشعار شاعران متفاوت است غزلیات سلیم نیز آکنده ازصورخیال وخصوصا تشبیه و استعاره مــی باشد کمتر بیتی را در آن ها می توان یافت که از تشبیه و استعاره بی بــــــهره باشد.او شعر و خیال را در خدمت بیان افکار و احساسات خود قرار داده است.برجسته ترین صور خیال در شعر سلیم تهرانی،تشبیه و بعد از آن استعاره می باشد.از میان انواع تشبیه،تشبیهات حسی به حسی،مفصل،مفروق و مفرد به مفرد بالاترین بسامدها را دارند.و از میان انواع استعاره،استعاره مکنیه بالاترین بسامد را دارد. در این پایان نامه تشبیــه و استعاره در غزلیات سلیم تهرانی در چهار فصل بررسی می شود. فصل اول: تعاریف و کلیات. شامل: سیر علوم بلاغی، بیان، صور خیال، شرح حال شاعر فصل دوم: تشبیه. شامل: بررسی انواع تشبیه و جایگاه هر یک در غزلیات سلیم تهرانی فصل سوم: مواد تشبیه. شامل: بررسی مواد تشبیه از لحاظ عناصر به کار رفته در طرفین تشبیه (مشبه و مشبه به) که شامل سیزده بخش می باشد که هر بخش نیز دوازده زیر مجموعه دارد. فصل چهارم: استعاره. شامل: بررسی انواع استعاره از لحاظ مصرّحه، مکنیه و تبعیه.