نام پژوهشگر: رضا فرخی‌نژاد

مطالعه های گونه های قارچ cylindrocaron جمع آوری شده از نقاط مختلف استان خوزستان
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهید چمران اهواز - دانشکده کشاورزی 1388
  مرضیه محامدی   رضا فرخی نژاد

بیماری پوسیدگی ریشه و طوقه یکی از بیماری های مهم گیاهان کلزا و ذرت به شمار می آید. عوامل بیماریزای متعددی از جمله سیلندروکارپن، در مراحل مختلف رشدی گیاه به آن ها حمله نموده و باعث خسارات قابل توجهی به این محصولات با ارزش می شوند. به منظور شناسایی و مطالعه سیلندروکارپن های همراه کلزا و ذرت در استان خوزستان در طی سال زراعی 1385-1386، از مزارع اندیمشک، دزفول، شوشتر، ملاثانی، شوش و ایذه نمونه برداری به عمل آمد. جدایه های سیلندروکارپن بر حسب خصوصیات ریخت شناسی و بیماریزایی دسته بندی شدند. تنوع ژنتیکی جدایه های نماینده با استفاده از its-rdna مطالعه شد. در این بررسی 207 جدایه سیلندروکارپن خالص سازی و شناسایی گردید. جهت شناسایی جدایه ها محیط های برگ میخک-آگار(cla)، سیب زمینی دکستروز آگار(pda)، و آب آگار(wa) مورد استفاده قرار گرفت. پس از بررسی تاکسونومیکی جدایه ها که با استفاده از کلید معتبر و مقالات جدید انجام گرفت، 5 گونه از جنس سیلندروکارپن شناسایی شد که به ترتیب فراوانی شامل c. destructans، 96 جدایه، c. didymum، 69 جدایه، c. hederae، 25 جدایه، c. obtusisporum، 14 جدایه و c. macrodidymum، 3 جدایه بودند. گونه c. destructans به عنوان گونه غالب شناسایی گردید. همه گونه های مذکور برای اولین بار در ایران و جهان گزارش می شوند. میزان رشد جدایه ها در هشت دما از 5 درجه سانتی گراد تا 40 درجه سانتی گراد مورد مطالعه قرار گرفت. دمای 25 درجه سانتی گراد به عنوان بهینه رشد جدایه ها در این آزمایش مشخص گردید. در این بررسی اثرph بر میزان رشد توده میسلیومی گونه های مختلف قارچ سیلندروکارپن مورد بررسی قرار گرفت. توده میسلیومی گونه های مختلف در 5=ph بیشترین میزان رشد را داشتند. تنوع بیماریزایی جدایه ها روی چهار گیاه کلزا، ذرت، تربچه و هویج هم در گلخانه در گلدان و هم در آزمایشگاه در تشتک های پتری مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج حاصل از آزمون های بیماریزایی حاکی از بیماریزا بودن جدایه های مورد استفاده بود. بررسی تنوع بیماریزایی جدایه های سیلندروکارپن بیانگر وجود تنوع بالایی در بیماریزایی جدایه ها بود. از میان چار میزبا هویج به عنوان مقاوم ترین و تربچه به عنوان حساس ترین میزبان شناخته گردید. به منظور مطالعه ی کنترل بیولوژیک گونه های مذکور، عوامل آنتاگونیست از منابع قابل دسترس تهیه گردیدند. نتایج آزمایش نشان داد که جدایه های تریکودرما نه تنها نمی توانند مانع از رشد قارچ سیلندروکارپن گردند. بلکه با تماس ریسه های هر دو قارچ، ریسه های سیلندروکارپن مانع از رشد ریسه های تریکودرما شدند. تمام جدایه های تریکودرما به سمت قارچ سیلندروکارپن رشد کردند اما رشد آن ها در محل تماس با ریسه های قارچ سیلندروکارپن متوقف گردید. بعد از برخورد ریسه های هر دو قارچ، جدایه های تریکودرما توانایی ادامه رشد و پیشروی، اسپورزایی و کلنیزاسیون بر روی ریسه های سیلندروکارپن را نداشتند. در محل تماس تمام جدایه های تریکودرما با ریسه های سیلندروکارپن یک هاله زرد رنگ مشاهده گردید که احتمالاً این هاله زرد رنگ ناشی از توکسین تولیدی توسط قارچ سیلندروکارپن می باشد. در این تحقیق از جفت آغازگرهای its4 & its5 جهت مطالعه تنوع ژنتیکی جدایه های سیلندروکارپن استفاده شد. محصول تکثیر شده از dna جدایه های سیلندروکارپن با استفاده از آغازگرهای فوق روی ژل آگارز 1 درصد متشکل از یک قطعه dna با اندازه تقریباً یکسان برای کلیه جدایه ها به وزن تقریب 500-560 جفت باز بود. گروه بندی گونه های سیلندروکارپن با استفاده از توالی its مناطق ریبوزومی مصابق با طبقه بندی بر اساس خصوصیات مرفولوژیکی ارائه شده توسط بوث می باشد. این مطلب قویاً موید این نکته است که تعیین توالی its مناطق ریبوزومی یک ابزار مفید و کار آمد در ارزیابی رابطه فیلوژنتیکی گونه های جنس سیلندروکارپن می باشد.

مطالعه تنوع ژنتیکی در جمعیت botrytis cinerea جدا شده از گل رز در استان خوزستان و بررسی امکان کنترل بیولوژیک آن در شرایط آزمایشگاه
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهید چمران اهواز - دانشکده کشاورزی 1388
  سهیلا قادری   رضا فرخی نژاد

گل رز یکی از مهم ترین گونه های تجاری گل های بریده در جهان بوده که پرورش آن در استان خوزستان در حال گسترش می باشد. یکی از بیماری های مهم منطقه که به گیاهان زینتی و صیفی جات خسارت شدید وارد می نماید، بیماری کپک خاکستری با عامل botrytis cinerea می باشد. برای مطالعه ی این گونه، در زمستان 86، از گلخانه های شهرستان دزفول نمونه برداری به عمل آمد. جمعاٌ120 جدایه ی b. cinerea از قسمت های مختلف هوایی گیاه با استفاده از محیط کشت pda و mea جداسازی گردید. در این بررسی 50 جدایه ی b. cinerea از گلخانه های مختلف انتخاب شد و تنوع ژنتیکی آن ها با استفاده از گروه های سازگار رویشی مورد مطالعه قرارگرفت. با استفاده از محیط حداقل حاوی 7 درصد کلرات پتاسیم (mmc)، 320 جهش یافته ی نیت بدست آمد. جهش یافتگان نیت بر اساس شکل پرگنه روی محیط پایه حاوی یکی از منابع ازت شامل نیترات سدیم، نیتریت سدیم و هیپوزانتین گروه بندی شدند. کلیه ی جهش یافتگان نیت بر اساس استفاده از منابع ازت در سه کلاس فنوتیپی (nit1) 62/5 درصد، (nit3) 12/5 درصد و (nitm) 25 درصد قرار گرفتند. آزمون مکمل سازی بین جهش یافتگان نیت روی محیط کشت حداقل به عمل آمد. بدین وسیله تعداد گروه های سازگار رویشی در هر منطقه مشخص شد. پس از تعیین گروه های سازگار هر منطقه، گروه های سازگار مشترک بین مناطق نیز با استفاده از آزمون مکمل سازی انجام پذیرفت. در مجموع 26 گروه سازگار رویشی در بین جمعیت قارچ مشاهده شد که از این گروه، 8 گروه با 19 عضو به گلخانه ی a، 5 گروه با 10 عضو به گلخانه یb، 5 گروه با 10 عضو به گلخانه ی c و 8 گروه با 11 عضو به گلخانه ی d تعلق داشتند. بزرگترین گروه دارای 4 عضو و همچنین 13 گروه تک عضوی وجود داشت. وجود تعداد زیادی از گروه های سازگار رویشی تک عضوی نشان دهنده ی تنوع زیاد درجمعیت های قارچ در استان می باشد. از مجموع 26 گروه سازگار رویشی شناخته شده بین جدایه های این قارچ در مناطق مختلف جغرافیایی، 8 گروه آن ها در بیش از یک منطقه وجود داشت و بقیه فقط در مناطق منشأ دیده شدند. به منظور مطالعه ی کنترل بیولوژیک گونه ی مذکور، عوامل آنتاگونیست از منابع قابل دسترس تهیه گردیدند. ریسه های جدایه های تریکودرما پس از تماس با ریسه های b. cinerea موجب لیز شدن آن ها گردید. در برخی از جدایه ها نفوذ مستقیم ریسه های تریکودرما به داخل ریسه های b. cinerea مشاهده شد، اما اثری از تولید اندام های تخصص یافته برای نفوذ دیده نشد. سرعت پیشروی و کلونیزه کردن جدایه های t. atroviride و t. harzianum روی ریسه های b. cinerea زیادبود.ولی t. koningii در حد متوسط و t. virens بسیار ضعیف بود. t. atroviride با 87/75 درصد و t. virens با 6/25 درصد به ترتیب بیشترین و کمترین تأثیر را در میزان لیز شدن سختینه ها داشتند.ترکیبات فرار t. harzianum بیشترین و t. sp کمترین تأثیر را در کنترل رشد میسلیومی عامل بیماری داشتند. در بررسی تأثیر آنتاگونیست بر روی علائم بیماری در میزبان، t. harzianum، t. atroviride و t. asterellium بیشترین تأثیر را روی برگ های تلقیح شده با پاتوژن داشتند. جدایه های مذکور باعث کاهش علائم ناشی از بیماری در مقایسه با تیمار شاهد گردیدند. در تیمار شاهد علائم بیماری بصورت زخم های نکروتیک مشاهده شد. بررسی تأثیر قارچکش ها در کنترل رشد میسلیومی b. cinerea در شرایط آزمایشگاه نشان داد که قارچکش ایپرودیون با 96/5 درصد بیشترین و قارچکش کاربندازیم با 92/3 درصد کمترین بازدارندگی از رشد میسلیومی b. cinerea را داشتند.