«اسناد مجازی» در جایگاه یکی از بنیادی ترین مظاهر ادبیت، فرایندی است که در سطح «جمله» شکل می گیرد؛ در فرایند تکوین اسناد مجازی، «گزاره» به «نهادی» که بر اساس «طرح واژگانیِ» زبان با آن متناسب نیست، اسناد داده می شود. واکاوی مآخذ مقول? اسناد مجازی نشان می دهد، قاطب? بلاغت شناسان کهن و عمد? بلاغیون معاصر به ظرفیت شایان ادبی اسناد مجازی توجه لازم نداشته اند؛ درحالی که این فرایند به دلیل برخورداری از عناصر ادبی ای چون تصویرگری و اغراق، دارای ظرفیت ادبی است. از طرف دیگر به دلیل همین ظرفیت و شکل گیری جمله از طریق اسناد گزاره به نهاد، اسناد مجازی با کاربرد در چند فرایند ادبی که در کل یک بیت یا در چند بیت، ظرفیت ادبی ایجاد می کنند، نقش ویژه ای در ایجاد این فرایندها و ظرفیت ادبی آن ها ایفا می کند. ظرفیت ادبی اسناد مجازی و فرایندهای ادبی دیگر که اسناد مجازی در آن ها کاربرد دارد، دو عنصر از عناصر سبک ساز شعر هر شاعر محسوب می شود و از همین رو کیفیت اسناد مجازی در بافت شعر و رابط? اسناد مجازی با سبک هر شاعر آشکار می گردد. در این پژوهش با روش تحلیلی و اتخاذ بوطیقای بنیان گرا و بهره مندی از آرای فرمالیست ها، نخست ساختمان زبانی اسناد مجازی به لحاظ ساختمان دستوری و طرح واژگانی تحلیل گردیده و سپس بنیاد ذهنی اسناد مجازی به لحاظ عملکرد دو نیروی ذهنی تخیل ثانویه و خیال تبیین شده است و وحدت ساختمان زبانی و الگوی ذهنی اسناد مجازی به صورت یک فرایند ادبی از طریق تبیین انحراف از هنجار معنایی، کارکرد شعری زبان و تصویرگری در اسناد مجازی، به دست آمده است. در مرحل? بعد با تبیین اسناد مجازی به عنوان یک بن مایه و روشن کردن فرایندهای ادبی که اسناد مجازی در آن ها کاربرد دارد، کیفیت اسناد مجازی در بافت شعر مشخص شده و در فصل سوم با توجه به ظرفیت ادبی اسناد مجازی و فرایندهای ادبی که در آن ها کاربرد دارد، رابط? اسناد مجازی با سبک اشعار رودکی، فرخی، انوری، نظامی، سعدی و حافظ آشکار گشته است.