چکیده کارایی مصرف کودهای شیمیایی در شرایط مختلف محیطی تحت تاثیر قرار می گیرد با توجه به طول دوره ی رشد ونیاز غذایی بالا، همواره مصرف انواع کودهای شیمیایی در خاک نیاز است. بنابراین ضروری است که با روش های مدیریت زراعی مناسب علاوه بر افزایش راندمان مصرف کود، موجبات افزایش عملکرد و سایر ویژگی های گیاه را فراهم نمود، به همین منظور این آزمایش جهت ارزیابی تاثیر مصرف نیتروژن بر انتقال مجدد ماده خشک در شرایط تنش کمبود آب انجام شد. محل انجام آزمایش مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی بود. فاکتورها شامل رژیم رطوبتی در سه سطح ( آبیاری تکمیلی، قطع آبیاری در مرحله ی گلدهی و بدون آبیاری یا دیم ) و کود نیتروژنه از منبع اوره در چهار سطح ( n1: 0, n2: 40, n3: 80, n4: 120 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار ) در نظر گرفته شد. مقدار انتقال ماده ی خشک از اندام هوایی تحت تاثیر سطوح کود نیتروژن و تنش قرار گرفت و بیشترین میزان انتقال ماده ی خشک با (23/31 گرم برمتر مربع) در سطح کودی صفر حاصل شد با افزایش مقدار کود میزان انتقال کاهش یافت به طوری که در سطح کودی 120 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار به 33/18 گرم بر متر مربع کاهش یافت. بیشترین (38/28 گرم بر مترمربع) و کمترین (89/15 گرم بر متر مربع)مقدار انتقال مجدد به ترتیب در شرایط بدون آبیاری و آبیاری کامل حاصل شد (البته میزان انتقال در شرایط دیم تفاوت معنی دار چندانی با قطع آبیاری در مرحله ی گلدهی نداشت). این در حالیست که بیشتربن میزان عملکرد (3786 کیلوگرم در هکتار) در آبیاری کامل و در سطح کودی 80 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص حاصل شد. همچنین برای سطوح کود نیتروژن بیشترین و کمترین مقدار عملکرد با مقادیر 2482 و 1482 کیلوگرم بر هکتار در سطح 80 و شاهد به دست آمد. کود نیتروژن با افزایش سطح سبز گیاه باعث افزایش شاخص سطح برگ شد در نتیجه سهم فتوسنتز جاری در پر کردن دانه افزایش یافت و از این طریق باعث افزایش عملکرد دانه تقریبا ٌ تا دو برابر شد بیشترین و کمترین میزان عملکرد (3119 و 974.5 کیلوگرم بر هکتار) به ترتیب در شرایط آبیاری کامل و دیم به دست آمد. همچنین سهم انتقال ماده خشک در عملکرد دانه متاثر از سطوح آبیاری و نیتروژن بود. کمبود رطوبت موجب شد تا گیاه ماده خشک بیشتری را از طریق انتقال مجدد به دانه اختصاص دهد طوری که این مقدار در شرایط بدون آبیاری 28/31% بود ولی در شرایط مساعد به لحاظ آبیاری این مقدار فقط 72/5% بود. شاخص برداشت نیتروژن با مصرف کود نیتروژن، در مقایسه با شاهد 26% افزایش پیدا کرد اما حداکثر nhi در کود 80 کیلوگرم نیتروژن خالص حاصل شد. کارایی جذب و استفاده از نیتروژن با مصرف کود بیشتر کاهش پیدا کرد که بیشترین کاهش در سطح 120 کیلوگرم نیتروژن حاصل شد. همچنین کارایی مصرف زراعی و فیزیولوژیکی نیتروژن نیز با افزایش مصرف کود کاهش پیدا کرد و بیشترین کارایی مصرف کود در سطح کودی 40 کیلوگرم کود به دست آمد. مصرف کود نیتروژن به مقدار مناسب می تواند موجب برقراری تعادل بین عناصر غذایی و افزایش میزان پروتئین دانه شده و به عملکرد کمی و کیفی بالا منتهی می شود.