جنس صنوبرpopulus l. از خانواده بید (salicaceae) شامل 4 گونه در ایران است. این گیاهان دارای ارزش اقتصادی، زینتی و دارویی هستند. 4 گونه از این جنس که در بخش های مختلف ایران توزیع شده اند در این پروژه مورد بررسی واقع شده اند: populus nigra, p. euphratica, p. alba, p. caspica.. در این پروژه در مجموع 16 واحد جمعیتی از این گونه ها جمع آوری و بررسی شدند. تنوع ریخت شناسی به روش سنتی(در 16 واحد جمعیتی)، تنوع ریخت شناسی به روش هندسی(در 14 واحد جمعیتی) و تنوع ساختار تشریحی برگ(در 12 واحد جمعیتی) مورد توجه قرار گرفت. در بررسی های ریز ریخت شناسی کرک از میکروسکوپ الکترونی و در بررسی ریخت شناسی دانه گرده از میکروسکوپ نوری استفاده شد. در تجزیه و تحلیل آماری از نرم افزار sppss ver. 20 جهت ارزیابی تنوع صفات کیفی و کمّی ریختی و تشریحی استفاده شد. تجزیه و تحلیل آماری صفات ریخت شناختی هندسی با نرم افزار آماری morphoj ver.1.02 و past صورت گرفت. ارزیابی روابط بین گونه ها با تجزیه و تحلیل خوشه ای به روش ward نشان دهنده جدایی گونه ها و ارتباط نزدیک بین دو گونه p. alba و p. caspica بود که شباهت ریختی بالایی را نیز نشان می دهند. کرک و ساختار تشریحی برگ در گونه های مورد بررسی، دارای ارزش افتراقی می باشند. جدایی گونه ها در نمودار رسته بندی و تجزیه به عامل ها نیز تایید شد. کلید شناسایی برای گونه های جنس populus در ایران تهیه شد. برای اولین بار تنوع در خصوصیات ریزریخت شناسی کرک، ریخت شناسی سنتی و هندسی و خصوصیات تشریحی برگ گونه های جنس populus در ایران گزارش شد.

erodium (geraniaceae) با خواص دارویی شناخته شده در ایران دارای 15 گونه می باشد. در این پژوهش بررسی بیوسیستماتیکی برخی از گونه های بومی erodium با استفاده از مطالعات ریخت شناسی، ریز ریخت شناسی، تشریحی و سیتولوژی با تکیه به روش های تاکسونومی عددی شامل فنتیک و کلادیستیک انجام شده است. مطالعات ریخت شناسی و ریز ریخت شناسی مریکارپ، دانه و بشره بر روی 68 جمعیت از 10 تاکسون (8 گونه و 2 زیرگونه) از مناطق مختلف ایران با استفاده از 96 صفت کمی و کیفی انجام شد. با تجزیه و تحلیل داده های ریخت شناسی و ریز ریخت شناسی با نرم افزار spss ver. 20 ارزش صفات در تفکیک گونه ها مورد بررسی واقع شد. نتایج آماری نشان داد دو عامل بیشترین اثر را در تنوع این جمعیت ها مشخص می سازد که مهم ترین آنها نوع کرک گیاه، شکل برگ، ساده و مرکب بودن برگ ها، شکل انتهای قاچبر، تراکم کرک روی قاچبر، وضعیت سیخک، شکل سیخک، شکل دانه، تزئینات سطح مریکارپ، طول و عرض برگ ها و طول کاسبرگ در مرحله میوه است. شمارش کروموزومی میتوزی در 13 جمعیت از 6 گونه عبارتند از e. cicutarium (2n=36) ciconium(2n=18), e. malacoides (2n=20), e. moschatum (2n=20), e. ، e .neuradifolium (2n=20) و e. oxyrrhynchum(2n=20) . این اولین گزارش از اعداد کروموزومی این گیاهان در ایران می باشد. مطالعات تشریحی به صورت برش عرضی ساقه، دمبرگ، رگبرگ اصلی برگ، مریکارپ و دانه انجام شد. 15 جمعیت از 7 گونه erodium مورد بررسی قرار گرفتند. صفات ضخامت مزوکارپ در مریکارپ، ضخامت پوسته داخلی مریکارپ، ضخامت اسکلرانشیم در مریکارپ، آرایش سطح بیرونی دمبرگ، تزئینات سطح اگزوکارپ، نسبت فیبر به کلانشیم در ساقه، شکل مقطع عرضی ساقه، شکل سطح شکمی رگبرگ اصلی برگ اختلاف معنی داری بین گونه ها نشان می دهند. ساختمان تشریحی در گونه های مورد بررسی دارای ارزش تشخیصی می باشند.

جنس افرا acer از خانواده ( aceraceae یا sapindaceae ) شامل 10 گونه در ایران است. این گیاهان دارای ارزش اقتصـــــادی، زینتی و دارویی هستند. 7 گونه از این جنس که در بخش های مختلف ایـــــران توزیع و یا کاشته شده اند در این پروژه مورد بررسی واقع شـــــده اند: acer velutinum, a.monspessullanum, a.platanoides, a.campestre, a.cappadocicum, a.negundo, a.palmatum. در این پروژه در مجموع 37 واحد جمعیتی از این گونه ها جمع آوری و بررسی شدند. تنوع ریخت شناسی به روش سنتی در37 جمعیت، تنوع ساختار تشریحی برگ در21 جمعیت، تنوع دانه های گرده در 3 گونه، شمارش کروموزمی در یک گونه، بررسی بشره برگ در 4گونه و بررسی نکتاری در 1گونه مورد توجه قرار گرفت. در بررسی های ریز ریخت شناسی صفحه نکتاری و دانه های گرده از میکروسکوپ الکترونی استفاده شد. در تجزیه وتحلیل آماری از نرم افزار spss ver. 20 جهت ارزیابی تنوع صفات کمی وکیفی ریختی، تشریحی و گرده شناسی استفاده شد. ارزیابی روابط بین گونه ها با تجزیه و تحلیل خوشه ای نشان دهنده جدایی گونه ها و ارتباط نزدیک بین گونه های a.platanoides و a.cappadocicum بود که شباهت ریختی بالایی را نیز نشان می دهند. ساختار تشریحی برگ از نظر صفاتی مانند ضخامت رگبرگ اصلی فوقانی، ضخامت بشره تحتانی، ضخامت کلانشیم در سطح تحتانی رگبرگ اصلی و ضخامت بشره فوقانی در محل رگبرگ اصلی دارای بیشترین اثر در تنوع مشاهده شده بودند. اشکال دانه های گرده دارای ارزش افتراقی می باشند. تزئینات دانه های گرده از نوع دوبار مشبک و مخطط بود. شمارش کروموزومی برای گونه a.negundo برای نخستین بار در ایران انجام شد و با یافته های محققان پیشین تطابق داشت. جدایی گونه ها در نمودار رسته بندی و تجزیه به عامل ها نیز تایید شد. برای اولین بار تنوع درخصوصیات گرده شناسی، شمارش کروموزمی، خصوصیات تشریحی و بشره برگ گونه های جنس acer در ایران گزارش شد.

جنس avena از تیره غلات یکی از گیاهان ارزشمند خوراکی و علوفه ای با اهمیت دارویی و اقتصادی فراوان است. گونه های این جنس در زیستگاههای مختلف ایران پراکنده اند. نظر به اهمیت اقتصادی این گیاهان سالهاست بررسی های تاکسونومی و سیستماتیکی در مورد این گیاهان صورت گرفته است. در این پژوهش 53 واحد جمعیتی از 5 گونه از این جنس از نقاط مختلف ایران جمع آوری و بررسی شد. هدف از این مطالعه ارزیابی تنوع تشریحی و ریختی و ریز ریختی بخشهای مختلف گونه های avena در ایران بود. در بررسی ریخت شناسی گندمه به صفات شکل کلی گندمه، وضعیت ناف و کرکپوش سطح گندمه توجه شد. نتایج موید آنست که شکل کلی گندمه و ناف با یکدیگر تفاوت دارند. شکل ناف در گونه های a.barbata وa.ludoviciana بیضوی و در گونه a.wiestii قطره ای و در گونه a.fatua تخم مرغی می باشد. تحلیلهای آماری مشخص ساخت که صفات گندمه در گونه های این جنس در ایران دارای ارزش تفکیکی نیست. بررسی های ریز ریخت شناسی سطح پوشه و برگ این گیاهان در این پژوهش برای نخستین بار در ایران انجام شده است. بررسی های ریز ریخت شناسی بشره پوشه و برگ با استفاده از میکروسکوپ نوری و الکتورنی نگاره موید آنست که تعداد ردیف های روزنه ای، کرک خاری و شکل سیلیس بین گونه ها و جمعیتها دارای تفاوتهایی است. در بررسی های تشریحی به خصوصیات برشهای عرضی پوشه و مقاطع ساقه توجه شد. در ساختار تشریحی پوشه در صفات کیفی تفاوتهایی مشاهده شد. به طور کلی صفات ساختار تشریحی پوشه برای تمایز و تفکیک گونه ها مناسب و همچنین برای تعیین قرابت مفید می باشد. نتایج این بررسی در باره خصوصیات تشریحی پوشه موید آنست که گونه a.clauda موقعیت مجزایی نسبت به سایر گونه ها دارد که با تقسیمات زیر بخش تطابق دارد. وضعیت گونه های a.fatua و a.ludoviciana با طبقه بندی فرو جنس در فلورا ایرانیکا مطابقت دارد. در برشهای عرضی بررسی شده از ساقه در گونه های مختلف avena مشخص شد که گونه a.clauda از بقیه گونه ها مجزا شده است و گونه های a.barbata وa. wiestii نیز به یکدیگر نزدیک می باشند. همچنین نتایج تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که صفات تشریحی برای تمایز و تفکیک گونه ها مناسب و همچنین برای تعیین قرابت مفید می باشد. شمارش کروموزومی یاخته های منطقه مریستم راس ریشه نشان دهنده سطوح پلوئیدی مختلف در گونه های این جنس در ایران است. عدد کروموزومی پایه در این جنس x = 7 می باشد. در این بررسی اعداد کروموزومی(2n=14) a.wiestii ، a. barbata تتراپلوئید (2n=28)، a. fatua و a. ludovicianaسطح هگزاپلوئید(2n=42)، برای گونه های avena به دست آمد.

چکیده جنس نارون (ulmus) از ulmaceae در ایران شامل 4 گونه می باشد. این گیاهان ارزش اقتصادی و زینتی دارند. گونه های موجود عبارتند از: u. minor، u. glabra، u. pumila و گونه دورگه u. campestrisvar. umberaculifera. در این پژوهش 92 واحد جمعیتی جمع-آوری و بررسی شد. بررسی های ریخت شناسی سنتی براساس صفات کمی برگ و میوه، صفات کیفی برگ، میوه و شاخه، بررسی های تشریحی برش عرضی برگ، اپیدرم پشتی و شکمی برگ، اپیدرم سامارا و کاسبرگ و در نهایت بررسی های ریخت شناسی هندسی براساس دو روش لندمارک و outline برای برگ و فندقه بالدار صورت گرفت.در تمامی موارد ارزیابی صفات با تجزیه و تحلیل آماری چند متغیره با تجزیه خوشه ای به روش ward، تجزیه به عامل ها ورسته بندی صورت گرفت. دو گونه u. minor و u. glabra ارتباط نزدیکی دارند و از طرفی دورگه این دو یعنی گونه u. campestris var. umberaculifera نیز گاه نزدیکی زیادی را با u. minor نشان می دهد که کار شناسایی را مشکل می نماید. کلیه بررسی های فوق برای اولین بار در ایران صورت گرفته است و بررسی بشره فندقه بالدار و ریخت شناسی هندسی نیز برای اولین بار در جهان انجام شده است. به نظر می رسد با توجه به دورگه گیری زیاد، ایجاد پاجوش، چندشکلی برگ و نام های متعدد برای تفکیک و شناسایی این گیاهان بررسی های هم جانبه را می طلبد. بررسی ریخت شناسی هندسی در این پژوهش بهتر توانسته است گونه های فوق را از یکدیگر جدا نماید از سویی در ریخت شناسی سنتی صفات کیفی نسبت به صفات کمّی راه گشا ترند. صفاتی نظیر سطح برگ، شکل رأس برگ، وجود غدد ترشحی در بشره پشتی برگ برای جداسازی مناسب هستند.

زیر جنس robertium از جنس geranium (خانواده شمعدانی) واجد گونه هایی است که در نواحی مختلف ایران می رویند. این گیاهان دارای ارزش زینتی، دارویی، مرتعی و علوفه ای هستند. با توجه به اینکه برخی از گونه های این زیر جنس در شکل برگ و گلبرگ شباهت زیادی به یکدیگر دارند، این مسئله تفکیک آن ها را از یکدیگر دچار مشکل می سازد لذا بررسی های ریخت شناسی و ریز ریخت شناسی این گیاهان جهت شناسایی دقیق تر آن ها امری ضروری است. در این بررسی 122 صفت کمّی و کیفی از 6 گونه از این زیرجنس با نام های g. molle, g. pusillum, g. albanum, g. mascatense,g. lucidum و g. purpureum به وسیله ی استریومیکروسکو ی میکروسکوپ نوری ziess و همچنین میکروسکوپ الکترونی sem مدل vega3 انجام گرفت. تجزیه و تحلیل های آماری به کمک نرم افزار spss ver 18 انجام گرفت. با توجه به نتایج به دست آمده صفاتی که ارزش افتراقی بیشتری نسبت به دیگر صفات داشتند مشخص گردیدند. صفاتی از قبیل شکل برگ، شکل گلبرگ، شکل قاچبر، شکل بذر، شکل ریشه، طول پهنک برگ، عرض قاچبر، عرض گلبرگ، تراکم کرک در ساقه، تراکم کرک در سطح رویی برگ، رنتلقی می گردند. نتایج تجزیه و تحلیل آماری نشان می دهد که صفات مورد بررسی در این پژوهش در شناسایی و تفکیک بهتر گونه های این زیرجنس از یکدیگر بسیار مفید و موثر بوده و دارای ارزش افتراقی می باشند.

چکیده جنس quercus از خانواده (fagaceae) شامل 7 گونه در ایران است. این گیاهان دارای ارزش اقتصادی و دارویی اند. 3 گونه از این جنس در جنگل های زاگرس توزیع شده اند، در این پژوهش مورد بررسی واقع شده اند: lindl. q. brantii، q. libani oliv ، q. infectoria oliv . در این پژوهش در مجموع 17 واحد جمعیتی، از این گونه ها جمع آوری و بررسی شدند. تنوع ریخت شناسی به روش سنتی و با روشهای هندسی و نیز تنوع ریز ریخت شناسی کرک مورد توجه قرار گرفت. در بررسی های ریز ریخت شناسی کرک از میکروسکوپ نوری و الکترونی استفاده شد. در تجزیه و تحلیل آماری از نرم افزار spss ver. 20 و نرم افزار past ver. 2.17 جهت ارزیابی تنوع صفات کیفی و کمّی ریختی استفاده شد. تجزیه و تحلیل آماری صفات ریخت شناسی هندسی با نرم افزار آماری 1.02 morphoj ver. و past صورت گرفت. ارزیابی روابط بین گونه ها با تجزیه و تحلیل خوشه ای به روش ward نشان دهنده جدایی گونه ها و ارتباط نزدیک بین دو گونه q. brantii و q. infectoria بود. ریز ریخت شناسی کرک در گونه های مورد بررسی دارای ارزش افتراقی بود. با استفاده از نرم افزار tps و pastآنالیز های چند متغیره انجام شد و نمودار past و cva بیانگر جدایی گونه ها تا حد 100 درصد بود. از نظر بررسی های ریخت شناسی هندسی نسبت به سنتی در این پژوهش بهتر توانسته است گونه های فوق را از هم جدا کند.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

جنس lebias یا aphanius دارای 11 گونه در جهان است 6 گونه در ایران زیست می کنند که 2 گونه آن محسوب می گردند و از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. در این تحقیق به منظور تعیین ارتباطات بین گونه ای و نشان دادن قرابت گونه ها و همچنین شناسایی آنها مطالعات ریخت شناسی بر روی 175 نمونه از 4 تاکسون (toxon)، متعلق به جنس آفانیوس : a. valdykovi (تالاب چغاخور) a.ginaonis (گنو)، دو جمعیت از a. dispar (تنگ خم و چشمه میراحمد) و a. sp (چشمه علی دامغان) با استفاده از 72 صفت در سالهای 76 و 77 انجام شد. با استفاده از تجزیه خوشه ای، نزدیکی و قرابت گونه ها و با بکارگیری تجزیه به عاملها، متغیرترین صفات در هر گونه و بین گونه ها مشخص گردید. دوریختی جنس (sexual dimorphism) به وضوح با استفاده از نمودار رسته بندی برای همه گونه ها نشان داده شد. با استفاده از تاکسونومی عددی مهمترنی صفات در شناسایی گونه ها عبارت بودند از: فاصله باله پشتی تا پوزه، فاصله باله شکمی تا پوزه، فاصله باله مخرجی تا پوزه، ارتفاع سر، طول سر، پهنای سر، ارتفاع بدن، طول کل بدن، ارتفاع ساقه دمی، طول پشت چشم، فاصله بین دو چشم، ارتفاع باله پشتی، طول باله پشتی، طول پوزه، نوارهای عرضی بدن، وزن و صفت نسبی طول سرˆارتفاع باله پشتی در این بررسی یک تاکسون از جنس آفانیوس مربوط به چشمه علی دامغان a. sp کاریوتیپ گردید. نتایج بدست آمده 2n48 را برای گونه نشان داد ضمنا ایدوگرام و خصوصیات کاریوتیپی آن نیز ارائه شده است .