چکیده مقدمه: غلظت بالای اکسیژن و نبودن فاکتور دفاعی در محیط کشت می تواند منجر به افزایش استرس اکسیداتیو گردد. استفاده از فاکتورهای آنتی اکسیدانی نظیر برخی از گیاهان می تواند تا حدودی از اثرات مخرب ایجاد شده جلوگیری نماید. در این مطالعه بررسی اثرات محافظتی عصاره گیاه اسکنبیل بر بقاء، تکثیر و کلونی زایی سلول های اسپرماتوگونی در محیط کشت پس از القاء استرس اکسیداتیو مد نظر قرار گرفت. مواد و روش ها: پس از جداسازی و کشت سلول های اسپرماتوگونی از موش نر 5 روزه ، تعیین ماهیت با نشانگر های plzf و4- oct انجام شد. در فاز اول، جهت القاء استرس اکسیداتیو در محیط کشت سلول ها، دوزهای 0 تا µm100 h2o2 به مدت 3 ساعت استفاده گردید. در فاز دوم دوز بهینه عصاره گیاه کالیگونوم از بین دوزهای 0 تا µg/ml100 تعیین شد. در فاز سوم تاثیر درمانی عصاره گیاه در سلول های تیمار شده با h2o2 ارزیابی شد. میزان ros توسط دستگاه فلوسایتومتری، درصد بقا سلول ها با تریپان بلو و تکثیر توسط شمارش سلولی، tac با روش frap، آپوپتوز با pi-anexin و bax، bcl-2 وp53 با real time pcr بررسی گردیدند. نتایج: پس از بررسی بقا، تکثیر و ros در سلول های تیمار شده با دوزهای مختلف h2o2، دوز µm 30 و در سلول های تیمار با کالیگونوم، دوز µg/ml10به عنوان دوز های بهینه انتخاب شدند. تیمار گروه های مورد آزمون پس از سه هفته نشان داد که میزان ros در گروه های حاوی عصاره به طور معنی داری (05/0 p?) از گروه تیمار با h2o2 پایین تر و برعکس میزان آنتی اکسیدان ها در گروه های حاوی عصاره به طور معنی داری (05/0 p?) بالاتر بود، رابطه بین دو فاکتور معکوس قوی بود. میزان بقا، تکثیر و کلونی زایی در گروه تیمار شده با عصاره کالیگونوم و h2o2 به صورت معنی داری (05/0 p?) بیشتر از گروهی بود که تنها با h2o2 تیمار شده بود. میزان آپوپتوز و بیان ژن های آپوپتوزی bax وp53 در گروه تیمار شده با عصاره کالیگونوم و h2o2 به صورت معنی داری (05/0 p?) کمتر از گروهی بود که تنها با h2o2 تیمار شده بود. نتیجه گیری: بر طبق نتایج حاصل از این مطالعه دوز µm30 از h2o2 سبب افزایش استرس اکسیداتیو، آپوپتوز، کاهش بقا، تکثیر و کلونی زایی در سلول بنیادی اسپرماتوگونی گردید. کالیگونوم با داشتن خواص آنتی اکسیدانی باعث کاهش میزانros، آپوپتوز، بیان ژن های آپوپتوزی bax وp53 و افزایش میزان بقا، تکثیر و کلونی زایی، tac و بیان ژن آنتی آپوپتوزی bcl-2 در گروه القای ros شده گردید.