نام پژوهشگر: عبدالرضا زاهدی
طاهره محمد دوست عبدالرضا زاهدی
چکیده عنوان این پایان نامه تاریخ قرآن از نگاه امامان شیعه(ع) است. کتاب هایی در میان شیعیان از همان سال-های ابتدایی اسلام نگاشته شده است که هرچند عنوان تاریخ قرآن ندارند ولی بعضی از روایات ائمه معصومین(ع) در آن ها، بر موضوعات مختلف تاریخ قرآن دلالت دارند. کتاب هایی نظیر کتاب سلیم بن قیس هلالی؛ بصائر الدرجات از محدث محمد بن حسن صفار؛ الکافی از شیخ کلینی؛ من لا یحضره الفقیه، الأمالی، التوحید و... از شیخ صدوق؛ تهذیب الأحکام و ... از شیخ طوسی؛ الإختصاص، الأمالی و ... از شیخ مفید و ... و تفسیرهای روایی مانند تفسیر القمی، تفسیرالعیاشی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن از شیخ طبرسی و ... . در دوره های معاصر نیز، کتاب هایی با عنوان و موضوع تاریخ قرآن از علمای شیعه نگارش یافته است مانند تاریخ قرآن دکتر رامیار، پژوهشی در تاریخ قرآن کریم از دکتر حجتی، کتاب های تاریخ قرآن، علوم قرآنی و التمهید فی علوم القرآن از آیت الله معرفت و ... . می دانیم که قرآن سخن خداوند است که بر پیامبر(ص) نازل شده است و مسلمانان از همان ابتدای نزول، نسبت به این کتاب آسمانی اهتمام ویژه ای داشتند. هم چنین می دانیم که پیوسته شبهاتی پیرامون قرآن، وجود داشته است. محققان و علمای اسلامی در طول تاریخ به بررسی این مباحث و پاسخ به شبهات پرداخته اند. حال این سوال پیش می آید که تاریخ قرآن از نگاه امامان شیعه(ع) چگونه بوده است؟ از دیدگاه ائمه(ع)، نزول قرآن از شب قدر از طریق وحی بر پیامبر(ص) آغاز شد و تا زمان رحلت پیامبر(ص)، ادامه داشت. در این نزول، ظاهر و باطن آیات با هم بر پیامبر(ص) نازل می گشت. بعد از رحلت حضرت(ص)، امام علی(ع)، قرآن (ظاهر و باطن آن) را جمع نمودند ولی مورد پذیرش مسلمین قرار نگرفت. به دنبال این جریان، مسلمانان از باطن قرآن محروم شدند و تنها ظاهر آن را حفظ نمودند. این ظاهر قرآن، همواره بدون تغییر و تحریف از نسلی به نسل بعد منتقل می شود تا زمانی که امام عصر(عج) ظهور نمایند و ظاهر و باطن آیات را بار دیگر با هم ارائه نمایند. هدف در این پایان نامه نقل روایات، توضیح آن ها و نتیجه-گیری از آن ها است و می تواند با ارائه روایات ائمه اطهار(ع) در مسائل مختلف تاریخ قرآن، اختلاف نظرها و ابهامات موجود در تاریخ قرآن را کم کند و تاریخ قرآنی مطمئن تر را به ما عرضه نماید. روش تحقیق در این پایان نامه توصیفی، تبیینی و تاریخی است. روش جمع آوری اطلاعات نیز، کتابخانه ای و از طریق فیش برداری است. در پژوهش های گذشته، علما به طرح مسائل از طریق تاریخ و نظرات بزرگان این علم می پرداختند و در بعضی از موضوعات برای تأیید این نظرات، به روایات معصومین(ع) استناد می نمودند ولی این پایان نامه تنها به روایات معصومین(ع) تکیه کرده و از روایات، مسائل تاریخ قرآنی را استخراج نموده است و گاهی مسائل تاریخ قرآن را که از روایات استنتاج نموده است با نظرات دیگران مقایسه کرده و آن نظرات پذیرفته و یا رد شده است و از این حیث کار جدیدی است. واژگان کلیدی: تاریخ قرآن، روایات ائمه اطهار(ع)، نزول قرآن، ظاهر و باطن آیات، جمع و تدوین قرآن، عدم وقوع تحریف، قرائات تفسیری معصومین(ع)