در مورد مقتضای ذات عقد نکاح و چیستی آن بحث های بسیاری شکل گرفته است. در این خصوص، اکثریت فقها و حقوق دانان، زوجیت و محرمیت را مقتضای ذات نکاح می دانند. با این حال، در بسیاری از مصادیق شروط خلاف مقتضای ذات عقد نکاح میان ایشان اختلاف نظر وجود دارد. رساله حاضر با هدف بررسی شروط خلاف مقتضای ذات عقد نکاح به دو بخش کلی تقسیم شده است: در بخش اول، ضمن بررسی مفهوم شرط ضمن عقد و اقسام آن، ماهیت و مبنای شرط خلاف مقتضای ذات عقد نکاح مورد مطالعه قرار گرفته است. در بخش دوم نیز با عنوان مصادیق شروط خلاف مقتضای ذات عقد نکاح، ابتدا به بررسی شروط غیرمالی خلاف مقتضای نکاح پرداخته و سپس، به شرح و تفصیل شروط مالی خلاف مقتضای عقد نکاح می پردازیم.