این رساله حاوی تفسیر جدیدی از آراء ابن خلدون مبتنی بر یافتن گسست در جریان تاریخ و بررسی این گسست با نگاهی ساختاری است. بر مبنای تفسیر جدیدی که در این رساله مطرح شده رابطه عصبیت با گسترش اسلام مورد بررسی قرار گرفته و این نتیجه به دست آمده که عصبیت نقش دو گانه ای در تعامل با اسلام داشته است: الف) حفظ هسته اصلی اسلام ب) مانعت از فراگیری و گسترش آن و در ادامه در بخش تاریخی به جستجوی شواهد تأیید کننده مدعایمان پرداخته ایم. همچنین در این بخش بنا بر وصیت ابن خلدون و بر مبنای نظریه خلدونی مان برخی گزارش های تاریخی را هم نقد و تنقیح کرده و سعی در اثبات مدعای خود نموده ایم.