این پایان نامه شامل 7 فصل می¬باشد. در فصل نخست که مقدمه است، به بررسی زندگی، ¬احوال و آثار جاحظ و همچنین دوره¬ عباسی پرداخته شده است.آنچه درباره دوره عباسی بیان شده شامل تاریخ سیاسی و اجتماعی است. در ادامه به مبحث عرفان و عارفان نامی در دوره عباسی اشاره شده و نیز نثر فنی مورد بحث قرار گرفته است. در فصل دوم به اقوال زاهدانه پیامبران ، حضرت علی(ع) و خاندان ایشان اشاره شده که در آثار جاحظ گنجانده شده است. در فصل سوم به اقوال یکی از صحابه و خلفا پرداخته شده است. فصل چهارم به سخنان و نظرات عرفا و صوفیان نامی پرداخته که نامشان و کلامشان در آثار جاحظ ذکر شده است. در فصل پنجم به نظران و سخنان عارفانه و زاهدانه خود جاحظ وکسانی اشاره شده است که نام آنان ممکن است در جرگه عرفا نیست. فصل ششم شامل سخنان زاهد مسلک و صوفی منشانه¬ای است که تنها، سخنی، در این باب ارائه داده اند. فصل هفتم نیز شامل اقوال ، نظرات و اشعاری است که رنگ و بوی عرفان و تصوّف دارد، ولی گوینده آن بر نویسنده معلوم نبوده است.