هدف از انجام این تحقیق مقایسه عملکرد مدل سه عاملی جایگزین (cnz) با مدل سه عاملی فاما و فرنچ در تبیین بازده اوراق بهادار در دوره‏ی زمانی 1380 تا 1392، بر روی 144 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، می باشد. سه عامل مطرح شده در مدل جایگزین (cnz) جهت تبیین بازده شامل صرف ریسک بازار، عامل سرمایه گذاری (حاصل تفاوت بین میانگین بازده های پرتفوی هایی با میزان سرمایه گذاری کم از میانگین بازده های پرتفوی هایی با میزان سرمایه گذاری بالا) و عامل بازده حقوق صاحبان سهام (تفاوت میان میانگین بازده پرتفوی هایی با سطح بالای بازده حقوق صاحبان سهام از میانگین بازده پرتفوی هایی با سطح پایین بازده حقوق صاحبان سهام) بودند. به منظور محاسبه متغیرها و بررسی اثر آن ها در تبیین بازده در مدل سه عاملی جایگزین (cnz)، شرکت های موجود در نمونه تحقیق، در هر سال از لحاظ اندازه به سه گروه (کوچک، متوسط و بزرگ)، از لحاظ نسبت سرمایه گذاری به مجموعه دارایی ها به سه گروه (دارای نسبت پایین، متوسط و بالا) و از لحاظ بازده حقوق صاحبان سهام به سه گروه (پایین، متوسط و بالا) تقسیم شده و از ترکیب گروههای اندازه، نسبت سرمایه گذاری به دارایی و بازده حقوق صاحبان سهام، 27 پرتفوی تشکیل گردید. سپس متغیرهای تحقیق به صورت سالیانه محاسبه شد و مبنای تحلیل قرار گرفت. این تحلیل در یک الگوی سری زمانی از ابتدای فروردین سال 1380 تا پایان اسفند سال 1392 انجام گرفت. تحلیل رگرسیون سری زمانی انجام شد و با توجه به نتایج حاصل در مورد قبول یا رد فرضیه اصلی اول تحقیق که به بررسی معنی داری تبیین بازده توسط مدل سه عاملی جایگزین (cnz) پرداخته بود، تصمیم گیری شد. نتایج نشان دهنده معنی داری پیش بینی بازده توسط مدل سه عاملی جایگزین (cnz) بود. جهت بررسی فرضیه اصلی دوم تحقیق که مقایسه عملکرد مدل سه عاملی جایگزین با مدل سه عاملی فاما و فرنچ بود، ابتدا باید مدل سه عاملی فاما و فرنچ تخمین زده می شد، بدین منظور جهت محاسبه متغیرهای مدل سه عاملی فاما و فرنج (شامل صرف ریسک بازار، ارزش و اندازه) و بررسی اثر آن ها، شرکت های عضو نمونه تحقیق، در هر سال از لحاظ اندازه به دو گروه (کوچک و بزرگ (و از لحاظ نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار به سه گروه (دارای نسبت پایین، متوسط و بالا ) تقسیم شدند و از ترکیب گروه های اندازه و نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار، شش پرتفوی تشکیل گردید و تحلیل رگرسیون سری زمانی در این مدل نیز انجام شد. سپس با مقایسه ضریب تعیین دو مدل مشخص شد که مدل سه عاملی جایگزین (cnz) دارای عملکرد بهتری در تبیین بازده نسبت به مدل سه عاملی فاما و فرنچ می باشد.