بیماری لکه قهوه ای برنج یکی از مهمترین عوامل خسارت زا در کشت این گیاه در مناطق مختلف دنیا محسوب می شود. با توجه به اهمیت این بیماری و نظر به مشکلات زیست محیطی، سموم شیمیایی قارچ کش، در تحقیق حاضر کنترل بیمارگر در شرایط آزمایشگاهی با استفاده از اسانس و عصاره گیاهان لعل کوهستان، مریم گلی و غازیاقی مورد بررسی قرار گرفت. بررسی فعالیت ضد میکروبی به روش انتشار از دیسک و اختلاط در محیط جامد و روش توالی رقت انجام شد. اسانس ها به روش تقطیر آبی با دستگاه کلونجر تهیه شدند و شناسایی ترکیبات آن ها توسط روش کروماتوگرافی گازی با طیف سنج جرمی (gc-ms) انجام گرفت. عصاره ها با روش خیساندن تهیه شدند و تعیین ترکیبات آن ها با کروماتوگرافی مایع با فشار بالا (hplc) انجام گرفت. اسانس گیاه لعل کوهستان دارای 27 ترکیب قابل شناسایی بود که ترکیبات اصلی آن شامل تیمول (50/25?)، کارواکرول (56/21?)، گاما ترپینن (82/20) و پاراسیمن (71/17) بود. از 26 ترکیب اسانس مریم گلی کارواندری ترکیبات اصلی آن عبارت بودند از 1و8 سینئول (52/15?)، آلفا ترپینیل استات (56/11?) و 5نئوسدرانول (12/9?). اسانس غازیاقی نیز دارای 63 ترکیب قابل شناسایی بود که بیشترین آن ها جرماکرین دی (04/14?)، اسپاتولنول (89/9?) و لیمونن (15/7?) بیان شد. ترکیبات عمده عصاره های لعل کوهستان، مریم گلی کارواندری و غازیاقی به ترتیب کارواکرول (6/1203 میلی گرم بر لیتر)، اسیدرزمارینیک (2/696 میلی گرم بر لیتر) و کلروژنیک اسید (2/625 میلی گرم بر لیتر) گزارش شد. به طور کلی فعالیت ضدمیکروبی اسانس ها بیشتر از عصاره ها بود به طوری که اسانس لعل کوهستان بیشترین اثر ضد میکروبی را داشت و کمترین فعالیت ضد میکروبی مربوط به عصاره گیاع غازیاقی بود. به عنوان نتیجه کلی می توان گفت که از اسانس و عصاره گیاهان مورد تحقیق به ویژه گیاه لعل کوهستان می توان به عنوان مواد ضد آفات طبیعی قابلیت جایگزینی مواد ضد آفات شیمیایی را دارند.