عبدالقادر بیدل دهلوی (وفات 1133ه-1720م) از جمله متفکر- شاعرانِ صاحب سبک در عرصه‏ی شعر و عرفان و حمکت است. اندیشه‏ی بلند و شعر غریب او جدای از نبوغ و قریحه‏ی سرشار او، ازآبشخورهای متعددی سیراب می‏شود. تسلط شگرفش بر اندیشه‏ها و جریان‏های بزرگ فکری- فلسفی ِاوپانیشاد- مهابهارات، عرفان اسلامی، دنیای مولوی و وحدت وجود ابن العربی؛ شعر او را آکنده از رمز و راز و ژرفا کرده است. سحرِ غزلیات غنی و غریب بیدل تا حدّ ِ زیادی مثنوی‏های بی‏مانندش را در مُحاق افکنده است، خصوصاً در ایران که کمترین پژوهش‏های بیدل‏شناسی درباره‏ی ساخت، فرم، درون‏مایه و بُن‏مایه‏‏‏‏ مثنوی‏های اوست. شگفت آنکه به تبَعِ این کم‏توجهی، به داستان‏های درخشانی که درلابلایِ اشعار حکمتْ‏سرشتِ او چون نقشینه‏‏ی قالی خوش نشسته‏اند، نیز التفات چندانی نشده است. البته بخشی از این کم‏توجهی ناشی از اندیشه‏ی بیدل است و بخشی ناشی از زبان و سبک ویژه‏ی اوست. بیدل به ترتیب دارای چهار مثنوی اصلی به نام‏های «محیط اعظم» (حماسه‏ای عرفانی با الگوی فصوص‏الحِکَم ابن عربی)، «طلسم حیرت» (سیری در خلقت کالبد آدمی)، «طور معرفت» (سفرنامه‏ای روحانی مانند مواجهه‏ی حضرت موسی با تجلی کوه طور) و «عرفان» (رساله‏ای در شناخت و معرفت) است. مثنوی‏های بیدل، خصوصاً مثنوی‏هایِ «عرفان» و «محیط اعظم» دربردارنده‏ی قصه‏هایی هستند که اگر خواننده از نظر مضمونی و فرمی در آن‏ها تأمل کند، به قدرت شگفت قصه پردازی او واقف می‏شود. این قصه‏ها چه از حیث سرچشمه‏های اندیشه (اندیشه‏های عمیق و سرشار از حکمت و اسطوره‏ی هندی و عرفان وحدت وجودی) و چه از حیث فرم و ساختِ روایی، بسیار بدیع و جذابند. با اینهمه تاکنون درباره‏ی این حکایات و داستان‏ها تحقیق درخوری صورت نگرفته است و جنبه های روایی، تصویری، فرمی و اندیشگانی آن‏ها بررسی نشده‏اند. هدف این پایان نامه، بررسی آبشخورهای اندیشگانی، درون‏مایه‏ها، شگردها و ساخت روایی داستان‏های بیدل است.