چکیده: دانش نشانه‎شناسی با هدف بررسی روابط میان نشانه‎ها، یکی از مباحث جدید در مبانی نقد معاصر است. بن?انگذار این علم، «فرد?نان دو سوسور» زبان شناس سوئ?س? است، او نشانهشناس? را علم? معرف? م?کند که به بررس?«زندگ? نشانهها در دل زندگ? اجتماع?» م?پردازد. از نشانه‎شناسی خطبه «شقشقیه»ـ که درحقیقت شکوائیّه امام علی(ع) از ماجرای سقیفه و تصاحب ناعادلانه حکومت پس از وفات پیامبر اعظم(ص) و غصب خلافت از جانب خلفای سه گانه است ـ چنین استنباط می‎شود که علی(ع) در ورای این شکایات، هدایتگری انسان‎ها و اجرای وظیفه خود، در برابر خداوند را به مخاطب القا می‎کند و در واژگان و حروف نیز آشکار می‎کند و در خطبه «غراء» سعی دارد مخاطبان را به خدا و مرگ و دنیا هشدار دهد تا بتواند آن‎ها را به اعمال نیک نزدیک ساخته و از دنیاگرایی و زیورهای او دور سازد و در خوانش پس‎کنشانه سعی دارد با توصیف خداوند، مردم را به پیروی از دستورات او دعوت کرده و آنان را به پندپذیری از آثار گذشتگان دعوت کند. استفاده از صنعت‎های بلاغی در این خطبه نقش مهمی ایفا می‎کنند. در خطبه« 109» نیز تمام تلاش حضرت(ع) در دورکردن مخاطبان از دنیا و نزدیک‎شدن آن‎ها به خداوند و رسولش است تا بتواند آن‎ها را بهتر با معبودشان آشنا سازد. او با ذکر این مطلب که دنیا جایگاهی برای عبور و آزمایش انسان‎ها است، می‎کوشد آن‎ها را از دنیاگرایی و دام‎هایی که هر لحظه ممکن است سبب گرفتار شدن انسان‎ها شود، نجات دهد. وی مطالب مورد نظر خود را در حروف نیز آشکار می‎سازد. امیرمومنان(ع) در خطبه«176» رذیلت‎های اخلاقی را به مخاطبان خود هشدار می‎دهد و آنان را از اعمال زشتی که سبب گمراهی و واردشدن دستورات جدید در دین می‎شود، برحذر می‎دارد. با بیان اینکه تقوا و عمل صالح مهم‎ترین اصلی است که انسان‎ها باید انجام دهند، آنان را به اطاعت از دستورات الهی، انجام واجبات و ادا کردن حقوق خداوندی دعوت می‎کند. در خطبه «متقین» این‎گونه بر می‎آید که علی(ع) تنها سر آن دارد تا پرهیزکاران و ویژگی‎های آنان در شبانه‎روز را به تصویر بکشد و به ریزترین حرکات آنان اشاره کند، امّا آنچه در ورای آن می‎توان تجسّم کرد این است که علی(ع) در میان سخنان خود مخاطب را به پرهیزکاری دعوت می‎کند و از آنان نیز می‎خواهد برای افزودن به توشه خود، عمل صالح انجام دهند. کلمات کلیدی: نهج‎البلاغه، نشانه‎شناسی، حضرت علی(ع)، دال، مدلول، خوانش