چکیده: شهرک صنعتی شهید سلیمی آذرشهر (تبریز) بزرگ ترین شهرک صنعتی آذربایجان شرقی است که در 35 کیلومتری جنوب غرب تبریز و در 2 کیلومتری شهر ممقان واقع شده است. از لحاظ زمین شناسی منطقه مورد مطالعه بر روی واحدهای کواترنر (تراس های آبرفتی) قرار دارد. حدود 400 کارخانه از جمله منسوجات، لاستیک و پلاستیک، فلزات، مواد و محصولات شیمیایی، مواد خوراکی و ... در این شهرک وجود دارد. به علت فعالیت های مختلف صنعتی صورت گرفته در این منطقه، محیط این شهرک و مناطق مجاور آن در معرض آلودگی به فلزات بالقوه سمی قرار دارند. به همین دلیل برای تعیین میزان آلودگی این منطقه به فلزات سنگین، ده نمونه خاک و لجن فاضلاب از محدوده شهرک برداشته شد و توسط روش icp-oes غلظت فلزات cd، ni، zn، pb، cu و... اندازه گیری شد و سپس مورد ارزیابی زمین شیمیایی قرار گرفت. در این پژوهش از شاخص های آلودگی (ضریب آلودگی، درجه آلودگی اصلاح شده، فاکتور غنی شدگی و شاخص زمین انباشت) جهت ارزیابی فلزات سنگین در خاک شهرک صنعتی شهید سلیمی و لجن های تصفیه خانه فاضلاب آن استفاده شد. بر اساس نتایج به دست آمده بیشترین آلودگی مربوط به دو عنصر کادمیم و نیکل می باشد، اما به طور کلی منطقه مورد مطالعه از نظر کیفیت زیست محیطی در رده آلودگی اندک تا متوسط قرار دارد. همچنین در این پژوهش از مطالعات آماری (ضریب همبستگی، آنالیز خوشه ای و تحلیل عاملی) برای یافتن منشأ فلز در نمونه ها، الگوی پراکنش عناصر و ارزشیابی زیست محیطی وضعیت موجود در منطقه مورد مطالعه کمک گرفته شد که بر اساس آن نتایج حاصل از هر سه روش موید یکدیگرند. در این پژوهش همچنین اثر سطوح مختلف لجن فاضلاب (صفر، 25، 50 و 75 درصد) بر رشد گیاه گندم مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده مشخص شد که با افزایش فاضلاب دارای فلزات سنگین، طول و وزن خشک اندام های گیاه کاهش یافت.