فرا واقعگرایی یا سورئالیسم یکی از جنبش های قرن بیستم به شمار می رود که در هنر و ادبیات تحولی بزرگ بوجود آورد. این جنبش که محصول تغییرات بعد از جنگ جهانی اول می باشد زمانی رخ داد که نظریه های فروید ،روانشناس اتریشی ،درباره ی ضمیر ناخودآگاه ,رویا و واپس زدگی ،فرهیختگان اروپا را به خود مشغول کرده بود ،سورئالیسم اساس پیدایش خود را بر پایه ی نظریات فروید در خصوص ضمیر ناخودآگاه استوار ساخت.سورئالیست ها بر این باور بودند که بسیاری از تصورات و تخیلات و اندیشه های آدمی هست که انسان بر اثر مقید بودن به قیود اخلاقی ,اجتماعی,سیاسی,رسوم و عادات از بیان آن ها خوداری می کند و این تصورات را به اعماق ضمیر پنهان خویش می راند.به عقیده این گروه هر چیز که در ذهن انسان می گذرد ,در صورتی که پیش از تفکر بر روی صفحه نقش ببندد,مواردی (مانند مطالب ناآگاهانه ,حرفهای خود به خودی و همچنین رویا )می تواند جزء مواد اولیه ی سورئالیسم به شمار آید،رساله ی پیش رو برآن است تا با بررسی مولفه های سورئالیسم رابطه ی ضمیر ناخودآگاه و خودآگاه را مورد بررسی قرار داده و در اشکال تجسمی مورد تحلیل قرار دهد. روش تحقیق حاضر از نوع توصیفی – تحلیلی می باشد تا جائیکه نگارنده ضمن بررسی ارتباط ضمیر ناخودآگاه و خودآگاه به بررسی مولفه های سورئالیسم قرن بیست می پردازد و با تجزیه و تحلیل آثار دو نقاش معاصر ایران ،ایران درودی و قاسم حاجی زاده ,پیوند بین مولفه های سورئالیسم و آثار این دو نقاش را بر پایه ی آراء و نظریات فروید مورد مطالعه و بررسی قرار می دهد.تا جائیکه یافته های پژوهش نشان می دهد ،در آثار نقاشان سورئالیست ,ضمیر آگاه به عنوان عاملی انکار ناپذیر حضور دارد ,این در حالیست که نقاشان سورئالیست مدعی حضور ناب ضمیر مخفی بدون دخل و تصرف ضمیر هوشیار در آٍثارشان می باشند.