حج از مهمترین عرصه های دینی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی مسلمانان در طول تاریخ اسلام بوده است. حج ایرانیان پیش از روی کار آمدن سلجوقیان بزرگ در سده پنجم هجری، به علّت ضعف آل بویه و خلافت عبّاسی و تسلّط فاطمیان مصر بر حرمین شریفین با مشکلات زیادی روبرو بود تا آنجا که حج از اوایل سده پنجم هجری تقریباً مختل شده بود.سلجوقیان با پیروی از مذهب سنّت، هدف خود را حمایت از حرمین شریفین و بازکردن راه حج اِعلام کردند. فضای جامعه در آن دوره، یک فضای دینی بود که فرقه های گوناگون فقهی و کلامی مانند حنفیان، شافعیان، شیعیان دوازده امامی و اسماعیلیان فعّالیّت داشتند و قشری گری و عمل به ظواهر دین برآن غلبه داشت. از طرف دیگر، حج در شمار فریضه ای دینی، با اشاعه تفکّر اشعری، محدود شدن علوم عقلی و نظری، ساخت مدارس نظامیه و گسترش علوم دینی، بیش از پیش مورد توّجه واقع شد.