با افزایش تعداد سویه های باکتریایی مقاوم به آنتی بیوتیک های مختلف و قیمت بالای برخی آنتی بیوتیک ها نیاز به داروهای گیاهی موثر، در دسترس و ارزان احساس می شود. این مطالعه به منظور مقایسه اثرضدباکتریایی عصاره های قطبی و غیر قطبی دوره های مختلف رویشی گیاه اسپند (peganum harmala) بر روی باکتری های آئروموناس هیدروفیلا (aeromonas hydrophila)، فتوباکتریوم دامسلا (photobacterium damsela) و لاکتوکوکوس گارویه آ (lactococcus garvieae) به روش های انتشار دیسک (ِ disk diffusion) و حداقل غلظت بازدارندگی (minimum inhibitory concentration (mic)) و کشندگی (minimum bactericidal concentration (mbc)) صورت گرفت. طبق نتایج بدست آمده اثر ضد باکتریایی عصاره ها بر باکتری های مورد مطالعه دارای اختلاف معنی داری بود به طوری که بیشترین اثر ضدباکتری مربوط به عصاره اتانولی و متانولی گیاه اسپند و کمترین اثر ضدباکتری مربوط به عصاره های آبی، کلروفرمی و دی کلرومتانی بود (05/0p<). همچنین مقایسه عصاره های تهیه شده از دوره های مختلف رویشی گیاه، از نظر اثر ضد باکتری اختلاف معنی داری وجود داشت و مشخص شد که دوره دوم نسبت به سایر دوره های رویشی از اثرضدباکتریایی بیشتری برخوردار بود (05/0p<). نتایج آزمون حداقل غلظت بازدارندگی و کشندگی مشخص کرد که عصاره متانولی و اتانولی گیاه اسپند با میزان 16 میلی گرم در میلی لیتر بیشترین اثر ضد باکتری را بر روی باکتری آئروموناس هیدروفیلا دارند. با توجه به نتایج آزمون ها به طور کلی می توان نتیجه گرفت که از بین عصاره های مورد بررسی، عصاره الکلی-قطبی از عملکرد قوی تری برخوردار بوده و باکتری ها نسبت به این عصاره حساسیت بیشتری نشان دادندو سایر عصاره ها اثر ضد باکتریایی ضعیف تری داشتند. حساسیت باکتری های بیماری زای مورد مطالعه به عصاره ی دوره های رویشی مختلف گیاه این تحقیق بسیار متفاوت بود و با توجه به اثر مناسب عصاره متانولی و اتانولی روی این سه عامل بیماری زای ماهی، لازم است امکان استفاده از آن ها در درمان و پیشگیری از بیماری های باکتریایی ماهی ارزیابی گردد.