نام پژوهشگر: زهرا پژوهیده

بررسی تطبیقی نحوه تعامل شیخ طوسی و زمخشری با روایات اسباب نزول
پایان نامه دانشگاه تربیت معلم - تهران - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1392
  زهرا پژوهیده   مریم ایمانی خوشخو

این تحقیق با عنوان «بررسی تطبیقی نحوه تعامل شیخ طوسی و زمخشری با روایات اسباب نزول» بر آن است تا میزان بهره گیری آنان از روایات اسباب نزول و موارد کاربرد این گونه روایات در تفاسیر نامبرده بیابد، همچنین دانسته شود که هریک از دو مفسر چه ملاک ها و معیارهای در نقد و بررسی روایات اسباب نزول داشته اند، و آن ها در تعامل با روایات اسباب نزول دارای چه نقاط افتراق و اشتراکی می باشند؟ شیخ طوسی و زمخشری غالباً در نقل روایات اسباب نزول اهتمام چندانی به ذکر سند از خود نشان نداده اند، و این دسته روایات را به صورت اجمالی و گزارشی در تفاسیرشان آورده اند. موارد کاربرد روایات اسباب نزول در تفاسیر التبیان و الکشاف شامل: تفسیرآیات، تأیید وجهی از وجوه تفسیری، بیان احکام فقهی، بیان مصداق، بیان نکات نحوی و بلاغی، تشخیص معنای لغت و مرجع ضمایر می باشد، که شیخ طوسی علاوه بر این موارد از سبب نزول برای تشخیص مکی و مدنی بودن آیات نیز استفاده کرده است. هر دو مفسر در بررسی صحت و سقم این روایات از ملاک هایی چون موافقت با سیاق آیات و عمومیت آیه و شهرت، سازگاری با روایات تاریخی و باورهای اعتقادی استفاده کرده اند. شیخ طوسی علاوه بر این موارد از ملاک های مطابقت با ظاهر آیه و اجماع مفسرین، هماهنگی با دیگر آیات، سازگاری با اصل عصمت و همخوانی با موازین فقهی نیز کمک گرفته است.