نام پژوهشگر: دریه امیریمقدم
ملیحه سعیدی فرشید معماریانی
منطقه کوهستانی ژرف با مساحت 800 هکتار، در جنوب شهرستان فریمان، در استان خراسان رضوی واقع شده است. اقلیم منطقه با متوسط دمای سالانه 7/8 درجه سانتی¬گراد و بارندگی سالانه 402 میلی¬متر، براساس روش آمبرژه کوهستانی است. منطقه ژرف با توجه به ویژگی¬های جغرافیایی خاص، تنوع شرایط اکولوژیک و ژئومورفولوژیک و ایجاد شرایط رویشی ویژه¬ برای گیاهان، برای مطالعات تنوع و فلور برگزیده شد. در سال 1393با انجام بازدیدهای مکرر از منطقه در فصل رشد، تمام گونه¬های گیاهی دو منطقه چرا و قرق نمونه¬برداری و شناسایی شدند. گیاهان براساس فلورهای معتبر مختلف شناسایی شد و آنالیزهای تنوع¬زیستی با استفاده از داده¬های موجود انجام گرفت. بررسی فلورستیک منطقه ژرف، حاکی از وجود 252 گونه گیاهی متعلق به 166 جنس و 49 تیره است. بیشترین تعداد گونه¬ها به تیره¬های asteraceae، fabaceae و poaceae تعلق دارند. همی کریپتوفیت ها (با ٪7/41) و تروفیت ها (با ٪5/32) از مهم ترین شکل¬های زیستی منطقه، بر اساس روش رانکایر هستند. بررسی پراکنش جغرافیایی گونه های منطقه نشان داد که آرایه های متعلق به منطقه رویشی ایران و تورانی (٪62) در منطقه غلبه دارند. ٪6/15 گیاهان این منطقه اندمیک و نیمه اندمیک هستند. مقادیر شاخص تنوع شانون برای کل منطقه ژرف، بر اساس داده های فراوانی و تاج پوشش به ترتیب 4/41 و 4/72 است. مطالعه تأثیر چرا بر تنوع نشان داد که در بخش قرق تنوع گونه¬ای بطور معنادار (p کمتر از 05/.) کمتر از بخش تحت چرا است. چرای متوسط تنوع گونه¬ای را افزایش داده است. این می¬تواند به دلیل کاهش غالبیت گونه¬ها و افزایش مواد آلی خاک مانند نیتروژن و فسفر حاصل از فضولات حیوانی در بخش چراشده باشد. مقایسه تنوع در جهات مختلف شیب با استفاده از شاخص¬های تنوع شانن، سیمپسون، مارگالف و اسمیت و ویلسون نیز تفاوت معنی¬داری (p کمتر از 05/.) بین جهات مختلف شیب نشان داد و بیشترین تنوع در دامنه¬های شرقی و کمترین تنوع در دامنه¬های جنوبی تعیین شد. که این می¬تواند به دلیل رطوبت بیشتر و دریافت انرژی نورانی کمتر در دامنه¬های شرقی و رطوبت کمتر در دامنه¬های جنوبی باشد.