نام پژوهشگر: فاطمه توحیدیفر
فاطمه توحیدی فر غلامحسین کرمی
منطقه معلمان در حدود 120 کیلومتری جنوب دامغان و در حاشیه شمالی کویر مرکزی واقع شده است. منطقه مورد مطالعه شامل یک آبخوان آزاد میباشد که بخشی از دشت سرکویر را در بر میگیرد. این آبخوان از نهشتههای آبرفتی عهد حاضر تشکیل شده است. در این منطقه هیچ پیزومتری وجود ندارد و به همین دلیل برای ترسیم نقشه همپتانسیل دشت از اطلاعات مربوط به چاههای بهرهبرداری و قناتهای منطقه در اسفند ماه 1392 استفاده شده است. بر اساس نقشه همپتانسیل تهیه شده، جهت عمومی جریان از شمالغرب به سمت جنوب و جنوبشرق میباشد. بیشترین مقادیر گرادیان هیدرولیکی مربوط به بخش های شمال غربی (بالادست منطقه) بوده که حدود یک درصد است و کمترین مقادیر آن مربوط به بخش های جنوب شرقی (پایین دست منطقه) که حدود شش دهم درصد میباشد. علت این کاهش نسبی گرادیان هیدرولیکی در مناطق جنوبی، احتمالاً به دو دلیل است. اول این که به علت زهکشی آب زیرزمینی توسط قنات ها، دبی جریان آب زیرزمینی در پایین دست منطقه کمتر میشود. دوم این که احتمالاً در پاییندست منطقه شیب سنگ بستر آبخوان کمتر از بالادست منطقه می باشد. به منظور بررسی کیفی آبهای زیرزمینی در منطقه معلمان، از 4 حلقه چاه و 6 رشته قنات در اسفند ماه 1392 نمونهبرداری به عمل آمد. پارامترهای اندازهگیری شده در محل نمونه برداری شامل هدایت الکتریکی، اسیدیته و همچنین دمای آب می باشد. سایر پارامترهای مورد ارزیابی شامل سدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، بیکربنات، کلر و سولفات میباشند که در آزمایشگاه اندازهگیری شدهاند. نتایج حاصل از بررسی هدایت الکتریکی در منطقه نشان میدهد که در جهت جریان آب زیرزمینی و با تغییر جنس واحدهای زمینشناسی و نزدیکتر شدن به منطقه شورهزار و کویری کیفیت آب به طور قابل ملاحظهای در بخشهای جنوبی منطقه کاهش پیدا میکند. این کاهش به گونهای است که مقادیر هدایت الکتریکی منطقه از 3000 میکروموهس بر سانتی متر در شمال منطقه به بیشتر از 6000 میکروموهس بر سانتی متر در جنوب منطقه افزایش مییابد. تیپ غالب آب در آبخوان منطقه از نوع کلروره- سدیک میباشد.