این مطالعه به منظور روشن نمودن اثر تجویز حاد و مزمن اکسید روی در مقیاس نانو و معمولی بر حافظه اجتنابی غیرفعال و تاثیر آن بر بافت هیپوکامپ مغز در موش کوچک آزمایشگاهی طراحی شده است. در این پژوهش از موش سوری نر بالغ نژاد ان ماری با وزن 5±25 گرم در گروه های کنترل، دریافت کننده مقادیر متفاوت اکسید و نانو اکسید روی (mg/kg, ip 5 ،2/5 ، 1)، به صورت تزریق حاد قبل و بعد از آموزش و گروه های دریافت کننده داروهای مذکور ( mg/kg, ip5 ، 1) بصورت تجویز مزمن قبل از آموزش در تست حافظه اجتنابی غیرفعال استفاده شد. برای ارزیابی حافظه از دستگاه استپ داون استفاده شد و حافظه در گروه های تزریق حاد، 1 ، 3 و 7 روز پس از آموزش مورد ارزیابی قرار گرفت و در گروه های تزریق مزمن 1 روز پس از آموزش حافظه اجتنابی آنها ارزیابی و سپس مغز آنها جهت بررسی بافتی خارج شد. نتایج نشان داد که تجویز حاد قبل از آموزش اکسید و نانو اکسیدروی در مقادیر 2/5 و 5 میلی گرم/کیلوگرم موجب نقصان قابل ملاحظه حافظه در موش ها شد، در حالی که تزریق بعد آموزش مقدار 5 میلی گرم/کیلوگرم نانواکسید روی باعث بهبود حافظه گردید. تزریق مزمن هر دو مقدار اکسید و نانو اکسید روی بر حافظه اجتنابی غیرفعال بی تاثیر بود در حالی که از نظر بافتی نانو اکسید روی در مقدار 1 میلی گرم/کیلوگرم باعث نکروزه شدن سلول ها در نواحی مختلف هیپوکامپ شد اکسید روی معمولی در همین مقدار و نیز اکسید و نانو اکسید روی در مقدار 5 میلی گرم/کیلوگرم اثر تخریبی کمتری بر بافت هیپوکامپ ایجاد نمود. با توجه به نتایج به دست آمده به نظر می رسد تجویز حاد اکسید روی در مقیاس نانو و معمولی دارای تفاوت اثر بر فاز اکتساب و فراخوانی حافظه بوده و نقش تقویتی و تضعیفی این ترکیبات وابسته به زمان تزریق می باشد و در تجویز مزمن نکروز شدن بخشی از نورون های هیپوکامپ برای اختلال در عملکرد حافظه و یادگیری کافی نبوده است.