ژوهش حاضر به منظور تعیین نقش واسطه ای معنویت، حس انسجام و راهبردهای مقابله ای در رابطه بین استرس ادراکشده و شدت وابستگی به مواد انجام شد. طرح پژوهش حاضر از نوع توصیفی- همبستگی است. نمونه آماری پژوهش حاضر شامل 200 نفر مردان مصرف کننده مواد افیونی مراجعه کننده به مراکز ترک اعتیاد شهرستان مینودشت می باشند که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. به منظور جمع آوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختار یافته شاخص شدت اعتیاد و پرسشنامه های شدت استرس ادراک شده، حس انسجام، معنویت، راهبردهای مقابله ای استفاده شد. داده های به دست آمده با استفاده از برنامه های spss و لیزرل و با استفاده از روش تحلیل مسیر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که مدل ساختاری پژوهش با داده های تجربی برازش کافی ندارد و اینکه از بین متغیر های معنویت، حس انسجام و پاسخ های مقابله ای، متغیرهای معنویت و راهبرد مقابله-ای متمرکز بر هیجان در رابطه بین استرس ادراک شده و شدت وابستگی به مواد میانجی گری می کنند. با توجه به نتایج این پژوهش و تأیید نقش میانجی گری معنویت و راهبرد مقابله ای متمرکز بر هیجان در رابطه بین استرس ادراک شده و شدت وابستگی به مواد، تقویت این متغیرها ممکن است در کمک به افراد در درمان سوءمصرف مواد برای مدیریت علائم استرس مفید باشد؛ اگرچه برای تعیین عواملی که باعث می شوند که معنویت و راهبرد های مقابله ای از طریق آن ها در ارتباط بین استرس و شدت وابستگی به مواد میانجی گری کنند، به مطالعات بیشتری نیاز است.