هیداتیدوزیس از مهم ترین بیماری های مشترک انسان و دام میباشد. در این بیماری، جراحی، درمان انتخابی بوده و درمان دارویی برای بیماران غیر قابل جراحی توصیه می شود. در مطالعه حاضر اثرات درمانی عصاره اکیناسه، آقطی و نانواکسید روی با آلبندازول در آلودگی تجربی موش آزمایشگاهی به کیست هیداتیک و تعیین غلظت اینترلوکینهای 4 و 10 بررسی گردید. تعداد 60 سر موش سوری به 10 گروه 6 تایی تقسیم شدند. گروه های 5-1، با تعداد 2000 عدد پروتواسکولکس زنده به صورت داخل صفاقی آلوده شدند. گروه های 10-6 به عنوان گروه های غیر آلوده به صورت داخل صفاقی بافر فسفات استریل دریافت کردند. تمام موش ها 8 ماه نگهداری شدند و پس از اطمینان از القاء آلودگی، روزانه به مدت یک ماه، گروه های 2 و 7 با نانواکسید روی، گروه های 3 و 8 با اکیناسه، گروه های 4 و 9 با آقطی و گروه های 5 و 10 با آلبندازول، درمان شدند. پس از اتمام دوره درمان، موش ها کالبدگشایی شدند و تعداد، اندازه و حجم کیست های جدا شده تعیین گردید. نتایج نشان داد که در تمامی گروه های آلوده (گروه های 5-1)، کیست تشکیل شده است. علاوه بر آن تعداد، اندازه و حجم کیست ها در گروه های درمان شده (گروه های 5-2) در مقایسه با گروه شاهد آلوده (گروه 1) کاهش معنی داری داشت (0/05/>p ). کم ترین تعداد کیست در گروه درمانی اکیناسه، کم ترین اندازه و حجم کیست در گروه تحت درمان با آقطی مشاهده شد. بیشترین تعداد، حجم و اندازه کیست در گروه شاهد آلوده مشاهده گردید. پس از کشت سلول های طحال، بیشترین میانگین غلظت اینترلوکین 4 و 10 در گروه شاهد مثبت و کم ترین میانگین غلظت اینترلوکین 4 و 10 در گروه درمان شده با اکیناسه دیده شد. بررسی اثر درمانی آقطی، اکیناسه و نانواکسید روی در مطالعه حاضر موید اثرات کاهشی مشخص در تعداد، اندازه و حجم کیست می باشد. به نظر می رسد اثر کاهشی آقطی و اکیناسه با تحریک سیستم ایمنی میزبان و یا مکانیسم های ناشناخته دیگر مرتبط باشد. اثرات پروتواسکولکس کشی نانواُکسید روی ممکن است به دلیل اثرات حفاظتی آن علیه استرس های اکسیداتیو و یا مشابه اثرات کشندگی بر سلول های سرطانی با شد. به هر حال یافتن مکانیسم اثر هریک از این ها و به خصوص مواد موثره گیاهان مورد نظر، نیازمند مطالعات تکمیلی بیشتری خواهد بود.