واکسیناسیون یکی از بهترین راه های پیشگیری از بیماری ها در آبزیان بوده و نقش ادجوانت ها در اثربخشی واکسن های آبزیان نیز به اثبات رسیده است. اخیراً گزارشات متعددی از اثرات تحریک ایمنی و ادجوانتی نانوکیتوزان در حیوانات مختلف گزارش شده است، بدین جهت در این مطالعه، اثر ادجوانتی نانوکیتوزان تولید شده از کیتوزان حاصل از پوسته میگو بر ایمنی زایی باکترین کشته آئروموناس هیدروفیلا در ماهی کپور معمولی (cyprinus carpio) مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور تعداد 300 قطعه ماهی کپور معمولی (با وزن متوسط 6/5±51 گرم) به چهار گروه (هر گروه 75 ماهی و در3 تکرار، هر تکرار 25ماهی) تقسیم شدند. گروه 1، 2 و 3 با باکترین آئروموناس هیدروفیلا ایمن شدند. در گروه 1، باکترین بدون ادجوانت، گروه 2، باکترین همراه ادجوانت فروند و گروه 3 باکترین همراه ادجوانت نانوکیتوزان استفاده شد. به گروه 4 (شاهد)، pbs تزریق گردید. ماهی های هر گروه در روزهای صفر و 14 به روش تزریق داخل صفاقی ایمن شدند و به مدت 6 هفته با شرایط مشابه نگهداری و تغذیه شدند. در روز صفر و در انتهای هفته های 2، 4 و 6 تحقیق، از 9 ماهی در هر تیمار خونگیری به عمل آمد و برخی شاخص های ایمنی مانند تعداد گلبول های سفید خونی، فعالیت لیزوزیم و قدرت باکتری کشی سرم، میزان احیای nbt، پروتئین تام و گلوبولین سرم و عیار آنتی بادی ضد آئروموناس هیدروفیلا بررسی شد. در انتهای دوره، ماهی ها با یک ld50 از باکتری زنده آئروموناس هیدروفیلا چالش داده شدند و میزان تلفات طی 10 روز ثبت شد. نتایج نشان داد که عیار آنتی بادی ضد آئروموناس هیدروفیلا در تمام گروه های ایمن شده، در هر سه مرحله ی نمونه گیری نسبت به گروه کنترل افزایش معنی داری دارند (p<0.05). در گروه نانوکیتوزان نسبت به گروه کنترل، در هر سه مرحله نمونه گیری افزایش معنی دار تعداد گلبول های سفید خونی، مشاهده شد (p<0.05) و میزان فعالیت لیزوزیم سرم نیز تنها در گروه نانوکیتوزان نسبت به گروه کنترل افزایش معنی دار ی را نشان داد (p<0.05). در میزان فعالیت nbt ماهیان در روز 14 و 28 تحقیق افزایش معنی داری در گروه نانو کیتوزان نسبت به گروه کنترل مشاهده شد (p<0.05) ،همچنین پروتئین تام و گلوبولین سرم، در برخی مراحل در تیمار نانو کیتوزان افزایش نشان داد.قدرت باکتری کشی، علی رغم افزایش نسبی در گروه نانوکیتوزان در مقایسه با گروه کنترل، فاقد تفاوت معنی دار بود. در چالش باکتریایی، گروه نانوکیتوزان دارای کمترین تلفات نسبت به سایر گروه ها بود که تفاوت معنی داری با سایر گروه ها داشت. بر اساس نتایج این تحقیق نانوکیتوزان دارای خواص ادجوانتی مناسب و قابل رقابت با ادجوانت فروند بوده و گزینه خوبی برای جایگزینی ادجوانت های رایج ماهی می باشد.