نام پژوهشگر: محمدجواد رضاییره
زهرا علیزاده محمدجواد رضایی ره
مک¬اینتایر "فضیلت" را محور و اساس نظریات اخلاقی خود می¬داند. از نظر او فضیلت که از سه عنصر "عمل"، "نظم روایی" و "سنت تاریخی" به دست می¬آید، ارزش ذاتی برای انسان دارد، یعنی انسان با داشتن فضیلت می¬تواند به سعادت و حیات نیک که غایت زندگی است دست یابد، از سوی دیگر سعادت و حیات نیک همان فضیلت-مندی است. انسان فضیلت¬مند در هر شرایطی می¬تواند، بهترین و متأملانه¬ترین امور را بدون تأمل انتخاب کند، زیرا چنین فردی به ملکه¬ی فضیلت آراسته است. بنابراین غایتی که انسان فضیلت¬مند می¬تواند به آن دست یابد، در دل مفهوم فضیلت نهفته است، چرا که از یک سو غایت یا همان حیات نیک، عبارت است از اینکه انسان در جستجوی خیر باشد، و از سوی دیگر جستجوی خیر جز با داشتن فضایل امکان¬پذیر نیست. بر این اساس می¬توان گفت دین در غایت مطرح شده در نظریه¬ی اخلاقی مک¬اینتایر نقش تعیین کننده ندارد و گزاره¬های اخلاقی به واسطه¬ی فضیلت و حکمت عملی که خود فضیلت عقلانی است تعیین می¬شوند و همین فضایل پشتوانه¬ی اخلاق، مبنای اخلاق¬مداری انسان و نیز معنای سعادت و غایت انسانی هستند. دیدگاه دیگر اخلاق از نظر طباطبائی و شاگردان او است. در آرای این اندیشمندان، اخلاق امری نفسانی و فطری است که انسان با عمل به اصول آن می¬تواند به فضایلی دست یابد که این فضایل می¬توانند انسان را که موجودی کمال¬طلب است به کمال مطلق (که از نظر آنان مقام قرب الهی است) برسانند و انسانی که به کمال مطلق برسد، به سعادت نهایی خویش دست می¬یابد. از سوی دیگر عقل و شرع دو عنصری هستند که انسان در مقام اثبات حسن و قبح اخلاقی به آنها نیازمند است و در صورتی که از این دو امر پیروی کند، می¬تواند به حد وسط در احکام اخلاقی (فضایل) برسد. بر این اساس دین (انجام تکالیف دینی)، پشتوانه¬ی اخلاق و واسطه¬ی دست¬یابی به فضایل است و این فضایل علاوه بر ارزش ذاتی که دارند واسطه¬ی دست¬یابی به سعادت هستند. بنابراین فضایل ملاک رسیدن به سعادت هستند و نقش کارکردی در رسیدن انسان به سعادت دارند.
فاطمه مشکی باف مقدم حسین موسویان
شرح الإشارات اثر وزین میثم بن علی بن میثم بحرانی شرحی بر کتاب الإشارات، اثر علی بن سلیمان بحرانی، متنی در باب عرفان نظری است. ابن میثم از ابن سینا و شیخ اشراق و ابن عربی و بعضاً صدرالدین قونوی اثر می پذیرد. این کتاب دارای مطالب بلندی است و تصحیح آن باعث احیای میراث گذشتگان خواهد بود. کلیات مباحث مطرح شده در این کتاب عبارت است از: بحثی پیرامون وجود و مراتب آن، اسماء و صفات حق و شناخت او از طریق نفس، عقول اربعه، وحدت ذاتی وجود و کثرات آن، احتیاج این کثرات به خداوند و شوق آن ها به سوی او، اثبات نفس و نحوه تعلق آن به بدن، مراتب نفس برای شناخت خدا، تجلّیات ذات، عوالم خمسه، اعیان ثابته، وحدت اجناس و انواع و اصناف و اشخاص در شخص پیامبر خاتم، ولایت و مراتب آن، مکلف بودن انسان و در نتیجه اظهار ربوبیت حق. این مباحث کلامی، فلسفی، عرفانی در این کتاب مطرح شده و از وحدت وجود آغاز می شود و به وحدت مرتبۀ نبوی ختم می شود. وارث این وحدت ائمۀ بعدی هستند تا این که به حضرت مهدی ختم می شود. این مباحث، به حقایقی اشاره دارد که سالک را به مقام جمع و توحید ذاتی می رساند.