نام پژوهشگر: احمد بهشتیمهر
زهرا ثامنی احمد بهشتی مهر
از جمله پدیده های مهمی که در سال های اخیر در دستور کار سیاست مداران و کانون های معارض با اسلام قرار داشته است، می توان به پروژۀ ایجاد هراس از شیعیان اشاره داشت که امروزه با عنوان "شیعه هراسی" از آن یاد شده است. در دوران معاصر، جریانات جدید شیعه هراسی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران تقویت شده و با آگاهی یافتن از ظرفیت های ژئوپلیتیک شیعه و همچنین پس از حادثه 11 سپتامبر 2001 میلادی و فعالیت های رسانه های غربی در این راستا، بر شدت شیعه هراسی افزوده شده است. در این پژوهش، شیعه هراسی در غرب معاصر بررسی می شود تا بدین پرسش پاسخ داده شود که چرا این پدیده در غرب بروز کرد و در سال های اخیر شدت گرفت. برای بررسی این موضوع به عوامل فرهنگی، سیاسی، جغرافیایی و اقتصادی توجه می شود. نتیجۀ این مطالعات حکایت از آن دارد که آموزه های شیعه، که با وقوع انقلاب اسلامی متبلور شده و موجب بیداری اسلامی در سایر نقاط جهان شد، و همچنین عوامل ژئوپلیتیکی شیعه، مانند ظرفیت های جغرافیایی، و ظرفیت های معنوی- سیاسی شیعه، تهدیدی برای غرب تلقی شده است. بنابراین پروژۀ شیعه هراسی، به هدفی راهبردی برای جامعه غربی تبدیل شده است. در راستای این هدف از ابزارهای گوناگون مانند تصویر سازی های رسانه ای، برای به حاشیه راندن و نابودی شیعه و همچنین مخدوش نشان دادن چهرۀ شیعیان استفاده می کند. لذا ضرورتِ این تحقیق را موجب می شود که با آگاهی از جوانب این پروژه، راهکارهایی مانند، شیعیان باید چهرۀ واقعی و صلح طلبانۀ شیعی را نشان دهند تا مشخص شود که هراس از شیعه توهمی بیش نیست یا شهروندان اروپایی باید بیاموزند که در منطقه ای با تنوعات قومی و فرهنگی زندگی می کنند و احترام به این تنوعات لازم است، و... برای مقابله با شیعه هراسی ارائه شود. روش این نوشتار توصیفی و تحلیلی، مبتنی بر منابع کتابخانه ای، اسنادی و اینترنتی است.
سمیه خاتمی احمد بهشتی مهر
پژوهش حاضر، به منظور بررسی روند شکل گیری شیعه شناسی در ایران، بعد از انقلاب اسلامی با استفاده از روش¬های پیمایشی، تحلیلی – توصیفی صورت گرفته¬است. و از آن¬جا که مجموعه فعالیت¬های شکل¬گرفته در حوزه شیعه¬شناسی در ایران، عمدتاً در مراکز دانشگاهی و نیز در برخی مراکز حوزوی، موسسات خصوصی و سازمان های مردم نهاد، انجام می¬شود، برای پی بردن به روندشکل گیری و توسعه¬ی این مطالعات، مراکز فعال در این زمینه به چهار دسته دانشگاهی، حوزوی، موسسات و دیگر مراکز تقسیم شده¬ و مهم ترین¬ و فعال¬ترین این مراکز با ذکر هدف، روش، موضوع و بیان ویژگی هایی از آن¬ها، مورد پژوهش و مقایسه واقع شده و در انتها نقاط اشترک و افتراقشان ذکر گردیده¬است. مهم¬ترین نتیجه¬ی یافت¬شده عبارت است از توسعه¬ی این مطالعات در بخش تاریخ و اعتقادات در این حوزه؛ همچنین باید اشاره کرد که هرچند این رشته علمی دارای شاخه¬هایی نظیر جامعه شناسی، تاریخ اجتماعی و کلام اجتماعی است اما در ایران بعد تاریخی وکلامی، آن هم به صورت تک بعدی، بدون توجه به بعد اجتماعی این شاخه علمی، رشد وتوسعه پیدا کرده¬است. از دیگر نتایج به¬دست آمده، تشابه اسمی و تفاوت مفهومی ¬است که در مراکز فعال، تحت عنوان شیعه¬شناسی دیده¬می¬شود؛ زیرا بیشتر فعالیت این مراکز، معطوف به بعد اعتقادی و مکتب شناسی است که از آن به تشیع شناسی تعبیر می¬شود، درصورتی که شیعه¬شناسی، علمی است که به بعد عملی جنبه¬هایی اجتماعی زندگی پیروان این مذهب می¬پردازد.