زعفران مزروعی crocus sativus l. گیاهی علفی، پایا و تریپلوئید از خانواده بزرگ زنبقیان (iridaceae) است که از طریق رویشی بنه ها (corm) تکثیر می شوند. تکنیک کشت بافت در شیشه، روش با ارزش برای تولید ساختار های کلاله مانند (slss) می باشد. در کلاله کامل زعفران (in vivo) کروسین از طریق مسیر موالونات و غیرموالونات بیوسنتز می گردد. در این پژوهش جوانه های ناقص گلی و خاک اطراف آن ها از مزرعه قائن جمع آوری شد. کشت بافت گلپوش در محیط ms حاوی هورمون های naa و bap (mg. l-1 10) صورت گرفت. بعد از چندین واکشت به مرحله تولید ساختار کلاله مانند قرمز رنگ رسیدند. برای بررسی بیان ژن cszcd ، رمزگذار آنزیم زآگزانتین کلیواژ 7، 8 (´7، ´8) دی اکسیژناز و تولید کننده کروستین دی آلدهید در کالوس گلپوش، از تکنیک واکنش زنجیره پلی مرازی نسخه برداری معکوس (rt-pcr) استفاده شد. نتایج حاصل به لحاظ شدت بیان ژن با تکنیک synchronize مقایسه شدند و در نهایت محصول pcr ژن نام برده نیز توالی یابی گردید. بیشترین بیان ژن در کالوس گلپوش شاهرود و کمترین آن در قائن مشاهده گردید. با توجه به آنکه جداکشت های هر سه منطقه در شرایط کاملا یکسان به مدت شش ماه کشت داده شدند این اختلاف بیان ژن دلیلی بر تائید نظریه "اپی ژنیک" است که waddington در سال 1939 مطرح کرد که تائیدی بر تاثیر عوامل محیطی بدون اثر بر توالی اصلی dna به روی بیان ژن است که می تواند به نسل بعد نیز منتقل گردد. به همین منظور خاک منطقه قائن از لحاظ عناصر سدیم و پتاسیم تبادلی و محلول، نوع بافت خاک و هدایت الکتریکی(ec) آن نیز مورد آزمایش قرار گرفت. نتایج حاکی از آن بود که بنه ها و جوانه های گلی خاک منطقه قائن با تنش شوری بسیار کمی مواجه بودند. بر خلاف انتظار تحت تنش نبودن خاک این منطقه، بر روی بیان ژن cs zcd اثر عکس داشت، که این نتیجه می تواند با مشاهدات bouvier و همکاران در سال 2002 که درباره اثر مثبت تنش خشکی بر روی بیان ژن cszcd بدست آورند، همخوانی داشته باشد . از آنجا که مشخص شد این تنش در شدت بیان ژن cszcd در منطقه قائن نقش منفی داشته است. برای تأیید میزان پرولین آزاد، محتوای مالون د آلدئید، قند های احیا کننده و پلی ساکارید ها درنمونه های خامه، تخمدان و کالوس حاصل از کشت تخمدان، گلپوش و خامه حاصل از کشت منطقه قائن سنجیده شد. نتایج نشان دهنده مقدار پرولین، مالون دی آلدئید، و قند احیا کننده بسیار کمی در نمونه های قائن بود. به علاوه فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی پراکسیداز و آنزیم مالات دهیدروژناز به روش الکتروفورز نیز کاهش فعالیت این آنزیم ها را در نمونه های قائن تأیید کرد.