به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی بر روی تغییرات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی ایجاد شده در گیاه نخود در مرحله¬ی رشد زایشی، آزمایشی به صورت اسپلیت¬پلات و در قالب طرح پایه¬ی بلوک¬های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه‏ی تحقیقاتی و آزمایشگاه‏های گروه زراعت و اصلاح نباتات پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه در سال زراعی 91-1390 اجرا شد. فاکتور اصلی رژیم رطوبتی با سه سطح شامل آبیاری مطلوب، تنش خشکی در مرحله¬ی غلاف¬دهی و تنش خشکی در مرحله¬ی گلدهی و فاکتور فرعی با پنج سطح شامل پنج رقم نخود (آرمان، آزاد، بیونیج، هاشم و ilc482) بود. نتایج به¬دست آمده نشان دادند که عملکرد و اجزای آن، محتوای کلروفیل، کاروتنوئیدها، محتوای نسبی آب برگ و کارایی فتوشیمیایی فتوسیستم ii رابطه¬ی مثبت و معنی-داری با مقدار آب قابل استفاده برای گیاه داشتند به نحوی که تنش خشکی سبب کاهش معنی¬دار این صفات گردید و در ارقام مقاوم مقادیر بالاتری از صفات مذکور طی تنش خشکی مشاهده گردید. محتوای قندهای محلول و پرولین در برگ¬های نخود با کاهش رطوبت موجود افزایش یافت، به نحوی که میزان قندهای محلول در ارقام ilc482و آزاد و مقدار پرولین در ارقام ilc48و بیونیج به مقدار بالاتری مشاهده گردید و توان مقاومتی این ارقام را در این شرایط بهبود بخشید. اما غلظت پروتئین¬های محلول با افزایش رطوبت، روند افزایشی دارا بود و بالاترین مقدار برای ارقام هاشم و آرمان به دست آمد. همچنین سرعت فعالیت آنزیم¬های پراکسیداز، کاتالاز و سوپراکسیددیسموتاز رابطه¬ی منفی و معنی¬دار با میزان آب در دسترس داشت و فعالیت آن¬ها با افزایش شدت تنش خشکی به طرز معنی¬داری افزایش یافت به نوعی که در ارقام مقاوم که به ترتیب شامل ilc482، آزاد و بیونیج بود این افزایش بالاتر بوده و جهت افزایش توان تحملی این ارقام برای تداوم رشد و حفظ عملکرد قابل قبول در شرایط تنش خشکی، مفید واقع گردید.