بحث برانگیز ترین مکتب ادبی قرن بیستم، سوررئالیسم، در همه ی اندیشه ها و روش های حقیقت جویی خود پدیده ی تازه ای نیست، بلکه هزار سال پیش از سوررئالیسم عارفان اسلامی در تجربه های دینی و روحی خود به این شیوه ها دست یافته بودند سوررئالیسم نه تنها دنیای تاریخی قرن بیستم را در بر نمی-گیرد بلکه تحولی در اندیشه و تاریخ انسان از بدایت تا نهایت است، ما بر سر این موضوع دو فرهنگ تاریخی اسلامی و جدید سوررئالیسمی را در وجوه و اشتراکات و تفاوت های آنها به مقایسه ی تطبیقی رسانده ایم در این فرایند ما به دنبال وجوه و جنبه های سوررئالیستی در آثار نفّری و بایزید بسطامی هستیم و تطبیق آنها از منظر سوررئالیسم. برخورد اندیشه¬ها در جهان امروز، پدیده¬ای گریزناپذیر است و گونه¬ای از این درگیری در حوزه¬ی کار ادبیات انجام می¬شود؛ فردینان برونتیر (1849-1906)، استاد ادبیات فرانسه و عضو علوم فرهنگستان فرانسه، جمله¬ی نغزی دارد:« ما هرگز خودمان را نخواهیم شناخت اگر فقط خودمان را بشناسیم» بنابراین مرز پژوهش در ادبیات تطبیقی زبان می¬باشد و اختلاف زبان شرط پژوهش ادبیات تطبیقی است. مقایسه¬ی تطبیقی میان رشته¬ای راهی است برای نزدیکی فرهنگ¬های گوناگون به هم و با نیاز به این حوزه نگارنده با مقایسه¬ی تطبیقی آثار این دو نفر از منظر سوررئالیسم به گردآوری و فیش¬برداری اطلاعات پرداخته بود البته دشواری این موضوع در آغاز زیاد می¬نمود، در حوزه ادبیات تطبیقی در شرق و غرب زیاد کار نشده است و این کار نیازی بود که آدونیس به آن پی برده بود؛ اما بیشتر کارهای او در زبان عربی به تنهایی خلاصه می¬شد این چنین بود که دامنه تحقیقات پیشینیان درباره¬ی عرفان و زبان تصوف را علاوه بر زبان عربی به فلات ایران و مرکز ثقل ادبیات فارسی و عرفان خراسانی هم کشاندیم تا این نیاز را در زبان پارسی نیز پاسخی گفته باشیم پژوهش حاضر با روش تحلیلی- توصیفی و بر اساس مکتب تطبیقی آمریکایی به توصیف و تطبیق آثار بایزید بسطامی و نفّری از منظر سوررئالیسم می¬پردازد.