آفلاتوکسین ها گروه مهمی از سموم قارچی (مایکوتوکسین ها) هستند که به دنبال رشد برخی از گونه های قارچی آسپرژیلوس، در محصولات کشاورزی تولید می شوند. هنگامی که نشخوارکنندگان غذای آلوده به آفلاتوکسین b1 را دریافت می کنند، این سم متابولیزه شده و به آفلاتوکسین m1 تبدیل و با وارد شدن به شیر، به فرآورده های مختلف لبنی انتقال می یابد. هدف از این مطالعه، شناسایی تأثیر بنتونیت های طبیعی و فرآوری شده در مقایسه با زئولیت و رس های وارداتی به عنوان جاذب های آفلاتوکسین، غربالگری آن ها به عنوان جاذب با کارایی بالاتر و درنهایت شناخت ویژگی های جاذب موثر می باشد. این پژوهش در شرایط برون تنی و درون تنی، در طی سه آزمایش طراحی و انجام شد. چهار نمونه آلومینوسیلیکات، شامل دو نمونه بنتونیت تولید داخل (کدهای f و g)، یک نمونه بنتونیت وارداتی آمریکایی (کد m) و یک نمونه زئولیت (کد z)، جمع آوری و با معیارهای انتخاب شده برای جذب کننده های سطحی آفلاتوکسین آزمایش گردیدند. میزان مواد آلی، سطح ویژه (به روش ph،cec،(bet، دانه بندی ذرات، ظرفیت جذب آب، میزان تورم و شاخص جذب متیلن بلو اندازه گیری شدند. نمونه ها توسط xrd، xrf، ft-ir و hplc مورد آنالیز قرار گرفتند. پس از مشخص شدن ساختار و خواص فیزیکوشیمیایی نمونه ها، میزان حذف afb1 نمونه ها به کمک دستگاه اسپکتروفتومتر موردبررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد که عمده ویژگی های فیزیکوشیمیایی نمونه های بنتونیتی متفاوت بوده ولی کانی اصلی در همه آن ها مونتموریلونیت می باشد. نوع کانی زئولیت نیز کلینوپتیلولیت مشخص شد. نتایج ظرفیت جذب afb1 در غلظت ppm 4 مورد اندازه گیری قرار گرفت. نمونه های m و g به ترتیب با مقدار 0.221 و 0.201 مول afb1 در کیلوگرم جاذب، بیشترین، ولی نمونه z با مقدار mol/kg 0.046 کمترین ظرفیت جذب را نشان داد. در مرحله برون تنی (بر اساس نتایج مرحله اول)، بنتونیت g مورد عمل آوری قلیایی قرار گرفت. نتایج آزمایشات xrd نشان داد که فاصله بین لایه ای (d001) در نمونه g از ? 12.40 به ? 17.93 افزایش یافته است. اندازه گیری ظرفیت جذب afb1 نمونه حاصل (با کد g-act)، توسط دستگاه اسپکتروفتومتر در غلظت ppm 4 مشخص نمود که ظرفیت جذب به مقدار mol/kg 0.258 افزایش یافته است. بنابراین، به منظور تعیین بیشینه ظرفیت جذب، میزان جذب afb1 با غلظت های صفر، 0.4، 1.6، 3.2، 4.8، 6.4 و ppm 8 مورد بررسی قرار گرفت و درنهایت بیشینه ظرفیت جذب mol/kg 0.57 به دست آمد. در مرحله آزمایشات درون تنی (بر اساس نتایج مراحل برون تنی)، امکان سنجی حذف afb1، توسط بنتونیت های عمل آوری شده در مقیاس صنعتی (g-bind)، بنتونیت سدیک (f) و بنتونیت آمریکایی (m)، بر روی گاوهای شیری با اضافه کردن به جیره غذایی آن ها انجام گردید. درنهایت، نمونه های شیر با استفاده از دستگاه hplc آنالیز گردیدند. بررسی ها نشان داد که میزان آفلاتوکسین m1 در شیر تمامی گاوها پیش از شروع آزمایش در سطح مشابه قرار داشتند، ولی در هفته های دوم و سوم، نمونه g-bind میزان آفلاتوکسین m1 موجود در شیر را به طور قابل توجهی کاهش داد (p<0.05). تیمار g-bind توانست مقدار afb1 را که در هفته ی اول ppt 153 بود، به ppt 54 در هفته ی دوم و ppt 47 در هفته ی سوم کاهش دهد، درحالی که تیمارهای f و m بر نرخ انتقال آفلاتوکسین تأثیر قابل توجهی نداشتند. بنابراین، تحت شرایط این تحقیق، مشاهده شد که عمل آوری (قلیایی) بنتونیت ها می تواند در جذب آفلاتوکسین b1 از خوراک و کاهش انتقال آن به شیر بسیار موثر باشد.