چکیده: دراین پایان نامه که با عنوان " بررسی روابط آلمان و ایران حد فاصل (1320-1304 ه ش) با تکیه بر مناسبات اجتماعی ، سیاسی واقتصادی" ، ابتدا باید اذعان داشت پرسش اصلی که فکر مرا بخودمشغول داشت این بود که : مهمترین مولفه های مناسبات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی آلمان و ایران چه می باشند؟ و همچنین هدف از این تحقیق روشن نمودن ابعاد مختلف مناسبات و ساختارهای اقتصادی ، اجتماعی و البته سیاسی بوده . چرا که درک و فهم این رهیافتها می تواند تصویر روشنتری از نوع و گستردگی و ماهیت مناسبات فی مابین آلمان و ایران را مشخص سازد.باید اشاره نمایم که روش اتخاذ شده در این تحقیق به روش توصیفی ، تحلیلی بوده . در پاسخ به پرسش مطرح شده فوق و نتایج و یافته های بدست آمده باید گفت که: همزمان با روی کار آمدن رضاخان در ایران، جمهوری وایمار در آلمان که یک حکومت سوسیال دموکرات بود و مسلکی متفاوت با حکومت پهلوی داشت، به قدرت رسید. با وجود تفاوت های اساسی روش زمامداری کشور بین دو حکومت، آلمان برای تثبیت موقعیت خود در زمینه اقتصادی و سیاسی و فرهنگی به همکاری نزدیک با ایران پرداخت. آلمان نفت مورد نیاز خود را از شرکت نفت ایران-انگلیس تهیه می کرد و با موافقت شوروی خط کشتیرانی هامبورگ-انزلی به حمل و نقل کالا و مسافر می پرداخت و شرکت یونکرس محصولات پستی از باکو تا انزلی و تهران را جابجا می کرد. در این دوره آلمان در بخش نظامی و ساخت چند کارخانه اسلحه و مهمات سازی نیز به ایران مشارکت هایی می داد. در تاریخ ?? بهمن ???? (?? فوریه ????) سه موافقتنامه:عهدنامه دوستی، قرارداد اقامت و توافق نامه بازرگانی و گمرکی به امضا رسید. در سال ???? آلمان با در اختیار داشتن ? درصد از تجارت خارجی ایران، مقام چهارم را بعد از شوروی، انگلیس و ترکیه کسب کرد.با روی کار آمدن حکومت نازی در آلمان، ایران در معرض توجه بیشتر آلمان ها قرار گرفت. رضاشاه و هیتلر بیش از هر زمان دیگری به هم نزدیک شدند. مجلس و مردم ایران از قدرت روزافزون آلمان خشنود بودند. آلمان توانست در سال ???? رتبه اول را در تجارت خارجی ایران کسب کند. در زمان شروع جنگ جهانی دوم در حدود ???? آلمانی مشغول کار و تجارت در ایران بودند. این امر موجب ناراحتی و نگرانی دول متفق خاصه انگلستان و شوروی بود.موقعیت استراتژیک ایران علت اصلی تهاجم و اشغال بود و حضور مستشاران آلمانی بهانه ای بیش نبود.اما بعد از اشغال ایران، به دلیل وابستگی شدید کارخانه ها و صنایع ایران به ماشین ها و کارشناسان آلمانی، بسیاری از این صنایع بلااستفاده مانده و بسیاری از مردم بیکار و فقیر شدند. نیمی از بازرگانی ایران نیز که دست آلمان ها بود، دچار مشکلات عدیده ای شد.اما پس از پایان جنگ مجددا این ارتباطات از سر گرفته شد. در پایان قابل ذکر است که تحقیق حاضر شامل پنج فصل بشرح ذیل است : فصل اول :کلیات تحقیق،فصل دوم: شکل و ماهیت مناسبات ایران و آلمان و مهمترین حوزه های مناسبات اقتصادی ایشان و بررسی تاثیرات این روابط در دوران جمهوری وایمار،فصل سوم: شکل و ماهیت مناسبات ایران و آلمان و مهمترین حوزه های مناسبات اقتصادی ایشان و بررسی تاثیرات این روابط در دوران نازی ها،فصل چهارم: بررسی روابط ایران و آلمان در دوران نازی ها مقارن با جنگ جهانی دوم،فصل پنجم : نتیجه گیری.