چکیده: در این کار تحقیقاتی، چهار گروه جدید ا ز مشتقات فسفر آمید و فسفر استر به فرمولهای [r1r2]rc(o)nhp(o) با c5h4n) , r=2,4-cl2c6h3) و [r1r2]p-ch3-c6h4(o)p(o) و 2(r2) r1nhp(o)که در آنها r1 و r2 آمینهای آلیفاتیک و آروماتیک هستند، سنتز و کمپلکسهای برخی از آنها با ag(i) و hg(ii) و sn(iv) تهیه گردید. برای شناسایی 67 ترکیب جدید و 25 تک بلور بدست آمده در این رساله، از فنون: chn،nmr ، mass ، uv، ir و بلور نگاری به وسیله اشعه x استفاده شد و نتایج طیفی و ساختاری، در مقایسه با نتایج مربوط به ترکیبات مشابه به فرمولهای 4-cl-c6h4), (r= c6h5 :[r1r2]rc(o)nhp(o) مورد مطالعه قرار گرفت. جهت بررسی تبدیلات تاتومری و کنفورمری در برخی از محصولات و یافتن مناسبترین روش محاسباتی از محاسبات مکانیک کوانتمی استفاده شد. همچنین، اثرات بیولوژیکی برخی از ترکیبات، بر آنزیم استیل کولین استراز انسانی، بررسی و با اثر نیکوتین آمید آزاد بر این آنزیم، مقایسه گردید. نتایج نشان دادندکه: 1) در مشتقات با گروههای آمینی یکسان، با افزایش تعداد هالوژنهای استخلافی روی حلقه فنیلی در بخش کربوکسیل آمیدی ، پیوند c=o قویتر و در اکثر موارد، هسته فسفر پوشیده تر می شود. همین نتایج با جانشین شدن عنصر n به جای شبه عنصرch و تعویض ( (r=c6h5 با (r=c5h4n) ، نیز بدست می آید.2) برخی از ترکیبات فسفر آمید تهیه شده، دارای کوپلاژهای دوربرد جالبی با ثابتهای 4j(h,h)ar و 5,6,7j(p,h)ar هستند که این پدیده، برای اولین بار است که در فسفرآمیدها مشاهده می شود.3) فسفرآمیدهای تهیه شده از نیکوتین آمید، نسبت به نیکوتین آمید آزاد، مهارکننده های قویتری برای آنزیم استیل کولین استراز بوده و بنابراین سمی ترند. 4) بر طبق نتایج محاسبات کوانتمی، بهترین روش محاسباتی (دارای نتایج هماهنگ با داده های تجربی) برای ترکیبات ما، روش hf/6-311g** می باشد. کلمات کلیدی: فسفر آمید، فسفر استر، کمپلکس، تک بلور، محاسبات مکانیک کوانتمی، تبدیلات تاتومری و کنفورمری، آنزیم استیل کولین استراز ، نیکوتین آمید، شبه عنصر، کوپلاژ های دوربرد.